W dzisiejszym świecie, którego tempo można porównać co najmniej do sprintu, naładowanego technologią, przeładowanego światowymi informacjami, stresem, robiąc kilka rzeczy naraz, czy tego chcemy, czy nie, gubimy jedno – uważność, czyli mindfulness. Termin pochodzący z języka angielskiego (mind – umysł, fulness – pełnia) nie oznacza niczego innego, jak bycia w pełni świadomym swojego ciała i przepływających przez niego emocji, myśli, odczuć zmysłowych, oddechu. Nie jest to tylko sekwencja ruchów i pozycji z jogi, liczenie oddechów i godzinna medytacja a sposób na poprawę jakości życia i jego ratowania.
Spis treści
Mindfulness – jego główne odmiany i zastosowanie w terapii
Trening mindfulness jest prowadzony od 1970 roku w Ameryce w ramach pomocy pacjentom zmagających się z ciężką odmianą depresji, nawrotami stanów depresyjnych, stanów lękowych, uzależnień i stresem. Rozróżnia się dwa rodzaje mindfulness.
MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction) to stworzony przez profesora Jona Kabata-Zinna program medyczny i psychoedukacyjny dla osób cierpiących na chroniczny ból fizyczny i zaburzenia emocjonalne. Osoby uczestniczące w zajęciach uczą się wyzbywania automatycznego krytycyzmu, oceniania, uprzedzeń, schematów. Program wykorzystywany w ponad 300 amerykańskich klinikach i szpitalach jest proponowany jako leczenie uzupełniające, którego celem jest obniżenie napięcia psychicznego nazywanego stresem. Poprzez trening świadomości pacjenci uczą się, jak kontrolować i porządkować przytłaczające myśli, bodźce, uczucia. Nie oznacza to jednak wyzbycia ich się. Niejednokrotnie poprzez praktyki uczestnicy ulepszają relacje międzyludzkie, uświadamiają sobie najgłębsze emocje dzięki maksymalnym skupieniu i koncentracji. Nie trzeba być jednak osobą zmagającą się już z mentalnie złym stanem zdrowia. W MBSR można uczestniczyć prewencyjnie lub z chęcią ulepszenia samopoczucia. Ta umysłowo-fizyczna metoda łącząca ze sobą praktykę jogi, medytację i naukę oddychania, pomaga w zarządzaniu i kierowaniu zdrowiem psychicznym.
MBCT (Mindfulness-Based Cognitive Therapy) jest drugą odmianą treningu mindfulness, która rozwinęła się ze względu na zapotrzebowanie w pomocy z jedną z najcięższych mentalnych chorób, czyli depresji i jest naukowo, empirycznie potwierdzona. Ze względu na ewolucję uważa się to za MBSR wzbogacone o techniki terapii poznawczo-behawioralnej. Fascynujący jest fakt skuteczności tejże metody. Jak wykazują badania RCT (Randomized Controlled Trial) z grudnia 2018 roku aż u 63% badanych została zredukowana depresja, 58% pozbyło się stanów lękowych, a 40% poczuło ulgę od stresu. Intensywne badania, które są z roku na rok coraz bardziej odkrywcze ze względu na powodzenie treningu, potwierdzają, iż po ponad roku uczestnictwa w MBCT nawrót depresji spada do 40-50%. Wyniki są tak zadowalające, że Brytyjski Instytut Zdrowia zatwierdził program, jako skuteczną metodę zapobiegania nawrotom depresji, zaburzeń lękowych i uzależnień. MBCT tak jak MBSR opiera się na ćwiczeniach jogi, medytacji i oddychania. Nazywana również terapią poznawczą bazującą na uważności w stosunku do poprawnej reakcji na symulatory depresyjne.
Obiecujące przykłady wykraczania poza ramy zastosowania medycznego
Mindfulness nie jest programem zamkniętym w czterech białych szpitalnych ścianach. W 2007 roku ruszył projekt Mindfulness in School wykładany w 12 krajach na świecie. Zwrócony został w kierunku młodych osób, które bardzo często nie dzielą się swoimi problemami i lękami z ciałem pedagogicznym, opiekunami prawnymi czy rodzicami i boją się reakcji rówieśników. Projekt miał za zadanie nauczenie technik radzenia sobie z otaczającymi stresorami w postaci tyranizowania w szkole, natłoku nauki czy zmianami zachodzącymi w okresie dojrzewania. Można również zapisać się na zajęcia dla kobiet w ciąży. Stan błogosławiony na pewno nie jest czasem pozbawionym napięcia i lęków i żadna kobieta nie powinna bać się o tym głośno mówić. Wysunięto się z inicjatywą stosowania mindfulness w zakładach karnych i kilka przypadków odniosło sukces w tym wymagającym środowisku. Zmiany w mózgu w czasie medytacji wykazały zwiększoną aktywność odcinka głowy powiązanego z pozytywnymi emocjami a u osób praktykujących 5 lat lub dłużej zauważono zwiększone obszary kory przedczołowej. Chociaż zaproponowanie treningu w firmach na całym świecie brzmi genialnie, niestety, jak na razie takim szczęściem może się poszczycić tylko firma Google, która prowadzi takie zajęcia dla swoim pracowników.
Mindfulness jest nazywany treningiem umysłu i ciała, jednak nie zapominajmy, że najważniejszą rolę w naszym ciele zawsze odgrywa to pierwsze. Joga, która jest wymogiem programu, jest niczym innym jak nauką o oddychaniu, koncentracji i medytacji. Sekwencja ruchowa pomaga w utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej, jednakże cała uwaga koncentruje się na silne umysłu, który kontroluje całe ciało. Priorytetem jest utrzymanie kondycji mentalnej na najwyższym poziomie, natomiast sprawność fizyczna jest tylko pozytywnym skutkiem ubocznym.
