Zaburzenia osobowości – rodzaje i sposoby diagnozowania

Zaburzenia osobowości są trudne do zdiagnozowania. Występują tak różne kryteria zmian, że niekiedy ciężko stwierdzić czy zachowanie pacjenta mieści się w normie. Czym są zaburzenia osobowości? Jakie są ich objawy i rodzaje? Czy można je wyleczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdują się poniżej.

Zaburzenia osobowości – definicja

Osobowość jest elementem wyróżniającym człowieka spośród innych ludzi. Jest jednym z głównych wyznaczników jego funkcjonowania w różnych sytuacjach życiowych. Na osobowość składają się następujące czynniki: aspiracje, zainteresowania, zachowania, postawy, nawyki, sposób interpretacji informacji i bodźców oraz formy reagowania na nie. Zaburzeniami osobowości nazywamy z kolei utrwalone wzorce zachowań, które przejawiają się w reakcjach na sytuacje indywidualne lub społeczne. Znacznie odbiegają od ogólnie przyjętych norm i obejmują wiele sfer funkcjonowania człowieka ( społeczną, emocjonalną, motywacyjno-popędową, poznawczą). Zaburzenia osobowości mogą pojawić się w okresie dojrzewania bądź później. Mogą być też wynikiem uszkodzenia mózgu.

Zaburzenia osobowości – rodzaje

Wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń osobowości:

  • osobowość paranoiczna – ludzie, u których zdiagnozowano to zaburzenie, wykazują się nadmierną podejrzliwością oraz ciągłym przekonaniem o tym, że mogą zostać przez kogoś skrzywdzeni. To sprawia, że są bardzo zamknięci w sobie i niechętnie opowiadają o sobie w towarzystwie. Ciężko jest im również wybaczać innym. Osoby z tym zaburzeniem często kierują swoje niesłuszne i nieuzasadnione podejrzenia w stronę najbliższych,
  • osobowość schizoidalna – to zaburzenie cechuje się introwertyzmem i indywidualizmem. Osoba taka izoluje się od ludzi oraz jest zdystansowana emocjonalnie wobec innych. Żyje w świecie własnych myśli i fantazji. Nie wchodzą w trwałe związki i z reguły wybierają zawody, które nie wymagają współpracy z innymi,
  • osobowość unikająca – pacjent unika pewnych czynności, nie podejmuje się wykonywania wymagających zadań. Ogranicza też kontakty z ludźmi. Przyczyną takiego zachowania może być niska samoocena oraz strach przed krytyką,
  • osobowość zależna – osoby dotknięte ty zaburzeniem mogą być uznawane za mało samodzielne. Nie potrafią podejmować własnych decyzji i mają trudności w wyrażaniu swoich opinii. Oczekują opieki i wsparcia. Pacjenci obawiają się, że nie poradzą sobie sami,
  • osobowość borderline – pacjenci łatwo przechodzą z jednego stanu uczuciowego w drugi (od nienawiści do miłości), wykazują się impulsywnymi decyzjami i zachowaniami,
  • osobowość anankastyczna – wszystkie czynności wykonywane są przez takie osoby w sposób uporządkowany i dokładny. Często określane są mianem sztywniaków, bo aby wykonać zadanie, rezygnują z odpoczynku czy kontaktów międzyludzkich,
  • osobowość dyssocjalna – pacjenci negują istnienie prawa i zasad, nadużywają substancji psychoaktywnych, dokonują zakazanych czynów,
  • osobowość histrioniczna – chory ma potrzebę bycia w centrum uwagi, a jego zachowania mogą być nadmiernie zalotne lub nacechowane podtekstami seksualnymi.

Zaburzenia osobowości – objawy

Objawy będą się różniły w zależności od rodzaju zaburzenia. I od tego czy dane zaburzenie spowodowane zostało czynnikami organicznymi, czy zostało rozwinięte w okresie dzieciństwa. U różnych pacjentów mogą występować objawy w innym nasileniu lub nie występować w ogóle.

Zaburzenia osobowości – test

Nie ma wiarygodnego testu, który ułatwiłby samodzielne zdiagnozowanie zaburzeń osobowości. Wymaga to szczegółowego wywiady psychiatrycznego. W celu uzupełnienia diagnozy można wykonać testy psychometryczne, które zinterpretuje jedynie specjalista.

Leczenie zaburzeń osobowości

Psychoterapia jest podstawą leczenia zaburzeń osobowości. Czasami trwa nawet kilkanaście miesięcy, a zależy to od konkretnego pacjenta i zaburzenia. Można zastosować zarówno terapię indywidualną, grupową, jak i terapię rodzin.

Facebook
WhatsApp
Twitter
LinkedIn
Pinterest