Skutki stresu są ogólnie znane – choroby serca, choroba wrzodowa żołądka, nadciśnienie. Długotrwały stres prowadzi też do wielu innych schorzeń, w tym autoimmunologicznych. Przewlekły stres powoduje bóle kręgosłupa, głowy, bezsenność, zwiększoną potliwość. Skutki długotrwałego stresu są widoczne w chorobach układu krążenia. Pacjent odczuwa wtedy kołatanie serca, zaczyna się miażdżyca i zaburzeń rytmu.
Spis treści
Stres – czym jest i jakie posiada fazy?
Stres to nic innego jak reakcja naszego organizmu w postaci mobilizacji energii do poradzenia sobie z pewnymi barierami i przeszkodami. To stan, w którym następuje interakcja organizmu i jego otoczenia.
Fazy stresu:
- Alarmowa – tzw. początkowa objawiająca się niepokojem zaistniałym nowym otoczeniem i sytuacją. Dzieli się na fazę szoku i przeciwdziałania szokowi
- Przystosowania – nasz organizm znalazł sposób i nauczył się jak skutecznie radzić sobie ze stresorem
- Wyczerpania – jeśli sytuacja stresowa jest przewlekła wraz z towarzyszącymi mu emocjami i frustracją, osoba traci wytworzoną odporność na stresor. Wówczas dochodzi do rozstroju organizmu i wyczerpania.
Stres a mechanizmy stresu
Stres, którego głównym celem jest uniknięcie zagrożenia przez zastosowanie nowych form działania, musi przygotować organizm do większej aktywności psychicznej i fizycznej, a więc dużego wydatku energii. Prowadzą do tego procesy, nazywane mechanizmami stresu.
Wyróżnia się 4 zasadnicze mechanizmy stresu, kierowane przez nadrzędne ośrodki leżące w centralnym układzie nerwowym, czyli:
- jądra podwzgórza, które wydzielają kortykoliberynę (Corticotropic Releasing Hormone – CRH)
- noradrenergiczne neurony jąder sinawych
- dopaminergiczne neurony śródmózgowia
- substancję okołowodociągową
Stres i jego objawy
Objawy stresu możemy podzielić na trzy reakcje:
- Reakcja fizjologiczna – spadek odporności, zaburzenia ze strony układu ruchu, krążenia oraz oddechowego
- Reakcja emocjonalna – lęk, strach, frustracja, pesymizm, szybkie tempo, agresja, impulsywność itp.
- Reakcja intelektualna – zaburzenia pamięci, koncentracji, koordynacji, obniżona efektywowść itp.
Stres i jego skutki
W przypadku zakłócenia środowiska wewnętrznego zazwyczaj następuje to przez interleukiny, w przypadku stresora psychologicznego przez układ limbiczny (głównie hipokamp), który jest uczynniany przez korę mózgu ( zwłaszcza korę przedczołową).
Wzrost stężenia kortyzolu i adrenaliny, które są wydzielane przez nadnercza i stymulacja układu sympatycznego powodują zmiany w organizmie, poprawiające jego możliwości podjęcia wysiłku:
- zwiększa się glukoneogeneza, wzrasta stężenie glukozy we krwi,
- rozszerzają się naczynia mięśni szkieletowych i naczynia mózgu,
- przyśpiesza się akcja serca, poprawia się kurczliwość mięśnia sercowego, oraz wzrasta ciśnienie tętnicze krwi, rozszerzają się drogi oddechowe,
- wzrasta krzepliwość,
- ze stresem wiążą się negatywne emocje, które określa się jako dyskomfort psychiczny, a które mogą się przejawiać jako strach, lęk, jako złość i wrogość.
Oprócz tego zahamowane zostają procesy anaboliczne, oraz funkcje rozrodcze, a także funkcje immunologiczne (na początku można zauważyć ich przejściowy wzrost). Wszystko to powoduje zwiększenie skuteczności działania oraz przywrócenie kontroli nad środowiskiem wewnętrznym albo zewnętrznym. Rozwiązanie sytuacji stresowej, a więc wyeliminowanie stresora kończy reakcję stresową. Mechanizmy stresu zostają wygaszone.
