Wady serca to nieprawidłowości w budowie oraz funkcjonowaniu mięśnia sercowego. Nieprawidłowości te mogą być wrodzone lub nabyte. Łączy je to, że powodują zaburzenia krążenia i stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Spis treści
Wady serca – objawy
Większość wad serca przejawia podobne symptomy. U niemowląt są to charakterystyczne szmery w sercu, dające się usłyszeć w pierwszych dniach życia noworodka podczas badania stetoskopem oraz sinica ośrodkowa. U starszych dzieci oraz dorosłych, wady serca objawiają się poprzez:
- omdlenia
- problemy z oddychaniem
- małą tolerancję na wysiłek
- bóle w klatce piersiowej
- zaburzenie rytmu serca, kołatania serca
- zbyt powolny przyrost wagi
- sinicę (sine zabarwienie skóry, błon śluzowych lub paznokci)
Osoba, która zaobserwuje u siebie takie objawy powinna zgłosić się do lekarza, w celu przeprowadzenia badań. W diagnostyce wad serca przeprowadza się badania takie jak:
- Badanie echokardiograficzne (ECHO) serca. Przeprowadza się je poprzez przyłożenie głowicy do klatki piersiowej. Pozwala precyzyjnie odwzorować osierdzie, jamy serca oraz zastawki.
- Badanie radiologiczne (RTG) klatki piersiowej – pozwala określić położenie, rozmiar i kształt mięśnia sercowego
- Test hiperoksji – wykonuje się go w przypadku wystąpienia sinicy ośrodkowej u noworodków. Pozwala ustalić czy przyczyna wystąpienia sinicy leży po stronie płuc czy serca.
- Cewnikowanie serca – inwazyjne badanie, które polega na wprowadzeniu cewnika do jamy serca i dużych naczyń poprzez przezskórne nakłucie żyły lub tętnicy. Jest to badanie uzupełniające, wykonywane tylko w przypadku, kiedy metody nieinwazyjne nie dostarczają informacji niezbędnych do wprowadzenia odpowiedniej terapii.
- Badanie elektrokardiograficzne (EKG) – może potwierdzić wadę serca, ale nie wykluczyć ją.
Wady serca – podział i rodzaje
Wady mięśnia sercowego dzielimy na wrodzone i nabyte. Wady wrodzone to takie, które rozwijają się podczas życia płodowego. Nie poznano jeszcze bezpośrednich przyczyn ich występowania. Istnieją jednak czynniki zarówno genetyczne jak i środowiskowe, których występowanie sprawia, że rozwinięcie wady serca u płodu jest bardziej prawdopodobne. Są to między innymi:
- cukrzyca u kobiety w ciąży leczona nieprawidłowo lub nieleczona wcale
- spożywanie przez ciężarną kobietę alkoholu
- stosowanie przez kobietę w ciąży niektórych leków (np. witaminy A)
- wystąpienie infekcji wirusowej u matki w pierwszym trymestrze ciąży
- choroby dziedziczne
- czynniki genetyczne
- występowanie chorób serca w rodzinie
Wrodzone wady serca – rodzaje
Do najczęściej występujących wrodzonych wad mięśnia sercowego należą:
- Ubytek przegrody międzykomorowej (ang. VSD – Ventricular Septal Defect). Charakteryzuje się brakiem fragmentu przegrody międzykomorowej, co sprawia, że krew przecieka między lewą i prawą komorą serca.
- Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ang. ASD – Atrial Septal Defect). Objawia się występowanie ubytku w przegrodzie oddzielającej przedsionki serca.
- Przetrwały przewód tętniczy (przewód Botalla). Przewód tętniczy Botalla to naczynie krwionośne, łączące lewą tętnicę płucną bezpośrednio z aortą. Dzięki temu krew omija naczynia płucne (transport krwi do płuc nie jest konieczny, gdyż płód nie oddycha przez nie). Przewód Botalla powinien zaniknąć samoistnie w ciągu 24 godzin od chwili, w której noworodek zaczerpnie pierwszy oddech. Kiedy nie dojdzie do jego zamknięcia, krew z lewej komory, zamiast płynąć do aorty, a następnie do tkanek całego ciała, przepływa do tętnicy płucnej i do płuc.
- Zwężenie cieśni aorty (coarctation of the aorta – CoA) . Aorta jest największą tętnicą organizmu. Jej odgałęzienia doprowadzają krew do wszystkich tkanek, tym samym dotleniając je. Jej zwężenie skutkuje niedostatecznym dotlenieniem tkanek.
- Zwężenie zastawki pnia płucnego (pulmonary stenosis – PS). Powstaje wskutek zrośnięcia się płatków zastawki lub powstania w niej przetoki. W wyniku tej nieprawidłowości krew nie może swobodnie opuścić prawej komory. Dochodzi wówczas do przerostu prawej komory spowodowanego jej przeciążeniem.
- Zespół Marfana. To choroba genetyczna, przez którą powstają nieprawidłowości w budowie tkanki łącznej. Skutkuje to zmianami w kościach, narządzie wzroku oraz sercu i naczyniach krwionośnych. Występowanie tego schorzenia może doprowadzić do rozwoju tętniaka aorty, a w najcięższych przypadkach sprawić, że pęknie.
- Zespół Fallota. Na to schorzenie składają się cztery wady serca:
1.Patologiczny otwór w przegrodzie międzykomorowej.
2.Zwężenie ujścia tętnicy płucnej.
3.Przerost mięśnia sercowego.
4.Przemieszczenie aorty
Nabyte wady serca – rodzaje
Nabyte wady serca to takie, które powstają po narodzinach. Prowadzone wiele lat badania wskazują, że są to zazwyczaj wady zastawkowe i niezwykle rzadko dotyczą innych struktur serca. Przyczyny powstawania wad nabytych to:
- choroba reumatycza
- bakteryjne zapalenie wsierdzia
- dysfunkcje mięśni brodawkowatych
- powstanie powikłań po przejściu chorób wirusowych
Najczęściej występujące nabyte wady serca
- Zwężenie zastawki dwudzielnej. To schorzenie sprawia, ze krew zalega w lewym przedsionku serca, co prowadzi do jego rozciągnięcia, a następnie w naczyniach krwionośnych płuc. Przez to, w płucach powstaje obrzęk, a ciśnienie w tętnicy płucnej wzrasta. Prawa komora serca musi wykonać zwiększoną pracę by pokonać to zwiększone ciśnienie. To powoduje jej przerost, a następnie niewydolność.
- Niedomykalność zastawki dwudzielnej. Ta wada prowadzi do cofania się krwi z lewej komory do lewego przedsionka podczas skurczu. W efekcie lewy przedsionek ulega powiększeniu, a ciśnienie krwi w naczyniach płucnych wzrasta. To z kolei skutkuje przekrwieniem i obrzękiem płuc.
- Zwężenie lewego ujścia tętniczego. Zastawka aortalna oddziela lewą komorę serca od aorty. Jej zwężenie sprawia, że stawia ona większy opór krwi, która wypływa z lewej komory do aorty. Dochodzi przez to do przerostu lewej komory, która musi wykonać cięższą pracę, by poradzić sobie ze zwiększonym oporem zastawki.
- Niedomykalność zastawki aorty. Polega na tym, że w czasie rozkurczu część krwi cofa się z aorty do lewej komory. Skutkuje to przerostem lewej komory serca.
- Niedomykalność zastawki trójdzielnej. Powoduje cofanie się krwi w z prawej komory do prawego przedsionka w czasie skurczu. To powoduje przerost i rozszerzenie przedsionka i prawej komory.
Wady serca – metody leczenia
Postępowanie dotyczące pacjenta z wadą serca planuje się w zależności od jej rodzaju oraz stopnia zaawansowania. U pacjentów, którzy mogą zostać poddani operacji, wykonuje się zabiegi chirurgiczne na obszarach zmienionych chorobowo. Jeśli serce jest zbyt wyniszczone i zabieg nie jest w stanie przywrócić go do odpowiedniego funkcjonowania, chory zostaje zakwalifikowany do przeszczepu.
Osoby, które nie kwalifikują się do operacji są leczone zachowawczo, czyli farmakologicznie. Obecnie, rozwój medycyny pozwala także na wykonanie niektórych zbiegów nieinwazyjną metodą przezskórną.
Wady serca to schorzenia, które odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i leczone, pozwalają normalnie żyć. Nieleczone z kolei mogą prowadzić do ciężkich powikłań a nawet śmierci. Dlatego pamiętajcie, żeby koniecznie zgłosić się do lekarza, jeśli zauważycie u siebie niepokojące objawy.
