Pneumokoki, zwane inaczej dwoinkami zapalenia płuc to bakterie, które należą do grupy paciorkowców i usytuowane są w błonie śluzowej nosogardła, mogą wywołać zakażenie pneumokokowe, skutkujące chorobami górnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, gardła, zatok) ponadto zapalenie spojówek, zapalenie stawów, zapalenie otrzewnej. Najczęstszą chorobą wywoływaną przez pneumokoki jest zapalenie ucha środkowego, którego konsekwencją może być nawet trwała utrata słuchu.
Do najpoważniejszych powikłań dochodzi, gdy bakterie przedostaną się do krwioobiegu, wywołując wówczas zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych, pasocznicę (sepsę). Najcięższym przypadkiem zarażenia pneumokokowego jest inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP), w wyniku której bakterie atakują wszystkie narządy wewnętrzne, co prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń narządów, a niejednokrotnie zgonu.
Spis treści
Kogo najczęściej dotyka zakażenie pneumokokowe i w jaki sposób może do niego dojść?
Zakażenie pneumokokami prowadzi do wielu niebezpiecznych zachorowań i powikłań, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, których system odpornościowy jest słabszy i bardziej podatny na przenikanie drobnoustrojów. Narażonych jest wiele osób w różnych przedziałach wiekowych, szczególnie jednak dzieci w wieku do lat 5 i dorośli powyżej 65. roku życia.
Większe ryzyko zachorowań dotyczy osób z chorobami śledziony, cukrzycą, chorobami nowotworowymi i wszelkimi zaburzeniami odporności. Z uwagi na kropelkowy sposób przenoszenia bakterii (np. poprzez kichnięcie czy kaszel) w łatwy sposób może dojść do zainfekowania organizmu.
Występuje ok. 90 typów pneumokoków, nie wszystkie jednak są szkodliwe dla człowieka, zdarza się że ktoś może być nosicielem, oznacza to, że sam jest odporny na zakażenie, jednak zarazi osobę na nie podatną.
Jak rozpoznać zakażenie pneumokokowe?
Rozpoznanie zakażenia może być trudne, z uwagi na różnorakie objawy, zależne od grupy wiekowej oraz miejsca infekcji, jednak istnieje zbiór czynników takich samych dla danych postaci zarażenia. W przypadku zapalenia płuc objawami są: gorączka, kaszel, duszności, problemy z oddychaniem, dreszcze. Zapalenie ucha rozpoznaje się po charakterystycznym bólu ucha oraz podwyższonej temperaturze.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych charakteryzuje się gorączką, bólami głowy, nudnościami, wymiotami, światłowstrętem, zesztywniałym karkiem, a u niemowląt z kolei pulsującym ciemiączkiem. W przypadku zapalenia płuc z bakteriemią, pneumokoki przedostają się do krwi z innego źródła infekcji (np. w skutek zapalenia płuc) bądź bezpośrednio np. z błony nosogardłowej. Występują wówczas najczęściej: gorączka, przyspieszone tętno, dreszcze, ogólne osłabienie, ból brzucha.
Niezahamowane zakażenie może skutkować pasocznicą (sepsą) czego konsekwencją jest wstrząs septyczny i niewydolność narządów. Zarażeniu często towarzyszy grypa, zatem szczególnie w przypadku niemowląt oszacowanie inwazyjnej choroby pneumokokowej może być utrudnione.
Czy warto się szczepić?
Z uwagi na szybką mutację bakterii pneumokokowych, stają się one odporne na antybiotyki oraz inne środki farmakologiczne, dlatego jedynym rozwiązaniem na eliminację zakażenia są szczepienia – szczególnie gdy znajdujemy się w grupie o podwyższonym ryzyku zachorowalności. Szczepionka na pneumokoki jest silnym przeciwnikiem w walce z zapaleniem płuc, zapaleniem ucha, sepsą i inwazyjną chorobą pneumokokową, dzieli się na skoniugowaną 13 lub 10 walentną. Pierwszą dawkę podaje się do 6. tygodnia życia, w zależności od wieku osoby szczepiącej się przyjmuje się od 1-4 dawek.
Zakażenie pneumokokowe to najczęstsza przyczyna zachorowań i zgonów wśród dzieci na świecie. Na inwazyjną chorobę pneumokokową w Polsce choruje rocznie ok. 700 osób, a na pneumokokowe zapalenie płuc nawet kilkadziesiąt tysięcy. Szczepionki na pneumokoki są obowiązkowe i darmowe od 2017 roku i znajdują się w kalendarzu szczepień, a ich przyjęcie przyczynia się do zmniejszenia nosicielstwa i zachorowań szczególnie u dzieci.
