Co prawda pamięć mięśniowa nie jest terminem naukowym, dlatego trudno jednoznacznie ją zdefiniować. Jednak zagadnienie to budzi duże zainteresowanie zarówno wśród zawodowych sportowców, osób uprawiających sport rekreacyjnie, jak również samych dietetyków, trenerów czy lekarzy. Istnieją dowody wskakujące na to, że tkanka mięśniowa posiada pewnego rodzaju pamięć, co powoduje że jeśli w przeszłości była one poddawana działaniom bodźców treningowych, to nawet po dłuższej przerwie zareaguje lepiej niż mięśnie niewytrenowane. Jakie mechanizmy leżą u jej podstaw?
Spis treści
Pamięć mięśniowa czyli powrót po przerwie w treningu
Brak ruchu i stałego pobudzania organizmu skutkuje zniżką formy. Każdy kto trenuje, a doświadczył przestoju w aktywności przekonał się, o tym że pierwsze treningi po przerwie owszem są trudne i bolesne ( dosłownie i w przenośni), ale powrót do formy następuje dość szybko. Okazuje się, że dużo łatwiej wraca się do kondycji, nawet po dłuższej bezczynności, niż buduje ją od tzw. zera. Osoby dopiero zaczynające przygodę z aktywnością fizyczną osiągają postępy dużo wolniej od tych, które z jakiegoś powodu zrobiły sobie pauzę i zdecydowały się wznowić treningi.
Jak zatem tłumaczy się mechanizm pamięci mięśniowej?
Intensywny wysiłek fizyczny powoduje, że mięśnie stają się silniejsze. Dzieje się to nie przez podział włókien mięśniowych, ale przez to, że stają się one grubsze. Komórki mięśniowe (miocyty), posiadają zdolność do sukcesywnego powiększania swoich rozmiarów na skutek działania bodźców treningowych W przebiegu procesów wzrostowych w miocytach zwiększa się ilość jąder komórkowych, co umożliwia efektywniejszą produkcję białek mięśniowych. Komórki posiadające większą ilość jąder komórkowych rozrastają się szybciej.
Gdy przestajemy ćwiczyć organizm zaczyna pozbywać się muskulatury, jest mu ona niepotrzebna stanowiąc dodatkowe obciążenie energetyczne. Dochodzi do sukcesywnej proteolizy czyli rozkładania białek mięśniowych na cząstki elementarne (aminokwasy), które następnie są wykorzystywane do syntezy innych białek (np. hormonów, enzymów) bądź też znajdują przeznaczenie jako surowiec energetyczny. Procesowi temu nie towarzyszy, jednak zmniejszenie ilości jąder komórkowych. Komórki mięśniowe kurcząc się, nadal utrzymują zdolność do szybkiego rozwoju warunkowaną ilością jąder komórkowych.
Badania naukowe potwierdzają, że w mięśniach poddawanych hipertroficznym bodźcom treningowym najpierw dochodzi do zwiększenia ilości jąder komórkowych, a następnie do nasilonej syntezy białek. Wskazują iż zredukowanie lub całkowite zaprzestanie ćwiczeń skutkuje zmniejszaniem ilości masy mięśniowej, przy jednoczesnym zachowaniu ilości jąder komórkowych w miocytach.
Przykłady z życia wzięte
Praca z pamięcią mięśniowa jest niezwykle istotna, daje ona możliwość zakodowania w organizmie określonych zachowań i odruchów. Osoby uprawiające wcześniej sport o wiele szybciej wracają do dawnej formy. Przykładem występowania zjawiska pamięci mięśniowej może być okres ciąży. Wiele kobiet zmuszonych jest do wstrzymania się w tym czasie z treningami i zrobienia sobie przerwy. Niezależnie od zmian, jakim ulega wówczas ich ciało, powrót do aktywności fizycznej po okresie połogu przebiega o wiele łagodniej. Ich organizm szybciej akceptuje dawne obciążenia i prędzej wraca
do formy, pod warunkiem , że świeżo upieczona mama prowadziła wcześniej aktywny tryb życia.
Pamięć mięśniowa jest cennym zjawiskiem, wykorzystywanym nie tylko w momentach powrotu do aktywności po dłuższej przerwie. Warto pamiętać o niej pozostając w ciągu treningowym, szczególnie gdy mamy do czynienia z intensywnym wysiłkiem stanowiącym dla organizmu spore obciążenie. Dla przykładu biegacz powinien uprzednio zadbać o zbudowanie „fundamentu” wytrzymałości ogólnej. Każdy trening należy poprzedzić rozgrzewką, po której (z niską intensywnością) warto, zasymulować konkretne ćwiczeni np. podbiegi, biegi odcinkowe czy interwały. Taka praca pozwoli na uruchomienie i utrwalenie pamięci mięśniowej.
