Karczoch jest jedną z najbardziej popularnych roślin we Włoszech. Niektórzy uważają karczochy za warzywa, jednak w rzeczywistości są odmianą gatunku ostu, uprawianego jako pokarm. Karczoch nie tylko pięknie wygląda, ale posiada też wyjątkowe walory smakowe i właściwości prozdrowotne. Skutecznie ogranicza rozwój komórek nowotworowych, wzmacniania układ odpornościowy, obniża poziom cholesterolu i chroni przed chorobami takimi jak cukrzyca, miażdżyca, choroby serca i udar. Karczochy od dawna słyną również z właściwości detoksykacyjnych i poprawią zdrowie wątroby oraz wspomagają układ trawienny, lecząc takie dolegliwości jak niestrawność, zaparcia, zespół jelita drażliwego i biegunka. Ponadto, ta cudowna roślina może obniżyć ciśnienie krwi, wyeliminować kaca i pobudzić oddawanie moczu.
Spis treści
Karczoch i jego pochodzenie
Karczochy pochodzą z obszaru basenu Morza Śródziemnego, dlatego przede wszystkim odgrywają tak ważną rolę w kuchni śródziemnomorskiej. Karczochy można znaleźć w Europie, krajach Bliskiego Wschodu i Ameryce, ale rzadziej spotyka się je w krajach azjatyckich.
Karczoch jest jedną z najstarszych roślin leczniczych i jego historia sięga IV wieku p.n.e. Starożytni Grecy i Rzymianie używali karczocha jako remedium na problemy trawienne. W XVI wieku karczochy służyły przede wszystkim jako lek na choroby wątroby i żółtaczkę. Dopiero w XX wieku stały się popularne w kuchni.
Jadalną częścią karczocha jest pąk kwiatowy, a dokładniej mięsiste i soczyste dno kwiatowe, zwane „sercem”, do którego dostać się można dopiero po usunięciu twardych, łuskowatych liści. Czas zbioru kwiatostanów do celów spożywczych jest niezwykle ważny, ponieważ gdy kwiat w pełni rozkwitnie, staje się twardy i niejadalny. Karczochy można spożywać po przyrządzeniu lub przyjmować jako ekstrakt z liści karczocha, który można kupić w aptece.
Karczoch i jego korzyści zdrowotne
Badania kliniczne i eksperymentalne wykazały, że karczochy mogą być przydatne w leczeniu przewlekłych dolegliwości trawiennych, w tym niestrawności, gastropatii, wzdęć i zespołu jelita drażliwego. Karczochy leczą dolegliwości wątroby, pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych. Karczoch nasila proces przemiany cholesterolu do kwasów żółciowych, które pobudzają perystaltykę jelit. Żółć usuwa szkodliwy dla organizmu cholesterol, usuwa z organizmu toksyny z pożywienia, wody i powietrza. Badania potwierdzają, że karczoch w sposób bezpieczny i naturalny obniża zawartość trójglicerydów w surowicy krwi, zwiększa produkcję i przepływ żółci oraz reguluje wewnętrzną produkcję cholesterolu w wątrobie. Ponadto wykazano, że karczochy obniżają poziom LDL (zły cholesterol) i zwiększają HDL (dobry cholesterol). Ta niesamowita roślina była niezwykle popularna w latach 50. i 60., zanim pojawiły się leki statynowe.
Karczochy posiadają przeciwutleniacze, co czyni ich niesamowitymi obrońcami przeciw rakowi, starzeniu i chorobom serca. Są bogate w witaminy, minerały i składniki odżywcze, które polepszają zdrowie i wpływają na dobre samopoczucie.
Są to:
- Kwercetyna – antybakteryjny flawonoid, który działa jako przeciwutleniacz.
- Rutyna – flawonoid, który promuje zdrowie układu sercowo-naczyniowego, pomaga zapobiegać proliferacji komórek związanych z rakiem i ma właściwości przeciwzapalne i antyalergiczne.
- Antocyjany – barwne pigmenty w karczochach, które są silnymi przeciwutleniaczami. Obniżają ryzyko wystąpienia pewnych nowotworów, promują zdrowie układu moczowego, polepszają pamięć i spowalniają procesy starzenia.
- Kwas galusowy – silny przeciwutleniacz występujący również w czerwonym winie i czarnej herbacie. Wykazano, że hamuje proliferację komórek raka gruczołu krokowego.
- Luteolina i cynarin – bardzo silne przeciwutleniacze polifenolowe, które obniżają poziom cholesterolu. Karczochy posiadają duże ilości tych przeciwutleniaczy, dlatego skutecznie wpływają na regenerację tkanki wątroby.
- Kwas kawowy i kwas chlorogenowy – zawiera właściwości przeciwnowotworowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciw-LDL (złego cholesterolu) i przeciwwirusowe. Karczochy nie tylko opóźniają proces starzenia, lecz także hamują produkcję komórek nowotworowych.
- Sylimaryna – silny przeciwutleniacz, który może wspomaga prace wątroby.
Jeden karczoch zawiera około jednej czwartej przeciętnego zapotrzebowania na błonnik dla dorosłych.
Lek na cukrzycę
Karczochy są wskazane dla chorych na cukrzycę, ponieważ zawarta w nich inulina pomaga zachować prawidłowy poziom cukru we krwi. Ponadto kwas chlorogenowy zwiększa tolerancję glukozy i obniża wchłanianie cukrów w przewodzie pokarmowym. Co szczególnie ważne dla diabetyków to fakt, że indeks glikemiczny karczochów jest bardzo niski i wynosi 18.
Wartości odżywcze karczochów – broń w odchudzaniu
Wartość energetyczna karczochów w 100 g wynosi jedynie 47 kcal. Dzięki małej kaloryczności, niskiemu stężeniu tłuszczu oraz wysokiej zawartości błonnika pokarmowego karczochy są polecane przez dietetyków jako wspierające odchudzanie. Te wyjątkowe warzywa zawierają cztery, cenne substancje odchudzające:
- cynaryna jest polecana osobom zmagającym się ze schorzeniami układu pokarmowego, częstymi zaparciami i spowolnionym metabolizmem. Usprawnia proces trawienia oraz kontroluje hormony odpowiedzialne za regulację poziomu cukru we krwi,przyspiesza metabolizm lipidów w organizmie;
- inulina posiada właściwości podobne do błonnika ma zdolność wiązania dużych ilości wody i pęcznienia pod jej wpływem w żołądku, dzięki czemu daje uczucie sytości i zapobiega napadom wilczego głodu. Dodatkowo jest prebiotykiem- pożywką dla bakterii jelitowych, korzystnie wpływających na system immunologiczny jelita;
- kwas chlorogenowy jest antyoksydantem występującym w tkankach roślinnych. Zmniejsza on absorpcję cukrów w przewodzie pokarmowym, zmuszając organizm do korzystania ze zgromadzonych zapasów węglowodanów i tłuszczów;
- niacyna (witamina B3 i PP) bierze udział w procesie przemiany węglowodanów, kwasów tłuszczowych, m.in. hamuje rozpad tłuszczów w tkance tłuszczowej i przyspiesza metabolizm.
Karczochy mają niską zawartość tłuszczów nasyconych i cholesterolu, a jednocześnie są bogatym źródłem błonnika, witamin i minerałów. Zawierają witaminę C, tiaminę, ryboflawinę, niacynę, kwas foliowy, witaminy B-6, B-12, A, E, D i witaminę K. Są bogate w takie minerały jak wapń, żelazo, cynk, sód, potas , mangan, fosfor i cynk.
Aby przygotować karczochy, najpierw je myjemy, a następnie moczymy w wodzie z cytryną lub octem, co pozwoli zachować zielony kolor liści. Następnie odcinamy górną część karczocha (około 1/3) i usuwamy twarde liście i kolce z pozostałych liści. Karczochy gotujemy w osolonej wodzie przez 30-45 minut. Można również dodać zioła, przyprawy, cytrynę lub ząbek czosnku, aby wzbogacić smak.
Uwaga: Chociaż korzyści karczocha wydają się ogromne, istnieją niebezpieczeństwa związane z ich spożywaniem. Niektórzy ludzie są wrażliwi na działanie karczochów, które mogą wywołać u nich reakcje alergiczne. Ponieważ karczochy technicznie należą do rodziny astrowatych, są blisko spokrewnione z ambrozją, stokrotkami, nagietkami lub chryzantemami. Osoby cierpiące na alergię na te kwiaty, mogą mieć nieprzyjemne doświadczenie z karczochami.
Osoby z chorobami wątroby lub pęcherzyka żółciowego nie powinny dodawać karczochów do swojej diety, ponieważ mogą zaostrzyć niektóre objawy choroby. Karczochy powinny być stosowane jako metoda zapobiegawcza w chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego, a nie w leczeniu. Ponadto u osób, które cierpią na zespół nadreaktywnego pęcherza, karczochy mogą sprawić, że ten drobny stan będzie jeszcze gorszy.
Karczoch w tabletce
W aptekach stacjonarnych i internetowych dostępne są ziołowe tabletki zawierające wyciąg z liści karczocha. Zażywanie tego suplementu diety przyczynia się do wspomagania pracy układu pokarmowego poprzez stymulowanie procesu usuwania szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Jedna tabletka zawiera średnio aż 20 mg cynaryny, dzięki czemu wyciąg z karczocha przyspiesza metabolizm lipidów wspomagając proces odchudzania.
Aby uzyskać efekt odchudzający warto pić herbatę z karczocha, którą można przygotować samodzielnie w domu. Potrzebujemy do tego celu: 1 karczoch i 1 litr wody. Karczocha po obraniu wrzucamy na wrzątek i gotujemy 10 minut. Herbatę możemy pić zimną lub gorącą. Spożywania karczochów powinny unikać osoby cierpiące na kamicę moczanową.
