Przyprawy są nieodłącznym elementem każdej kuchni. Właściwie nie ma dania, które byłoby przygotowane bez użycia przypraw. W celu doprawienia posiłku używamy nie tylko soli czy pieprzu, ale także wielu innych roślin, dzięki którym gotowanie staje się prawdziwą magią. W Polsce od stuleci znanym składnikiem jest chrzan pospolity. Jednak jak większość przypraw jest nie tylko dodatkiem, ale również ma wiele właściwości korzystnych dla zdrowia.
Spis treści
Co niego o chrzanie!
Chrzan pospolity to roślina wieloletnia, osiągająca wysokość nawet do 120 cm. Posiada korzeń biały, mięsisty i rozgałęziony, dzięki czemu łatwo się rozmnaża. Liście mają charakter łodygowy. Roślina kwitnie od lipca do września. W naszych warunkach klimatycznych nie wydaje nasion.
Chrzan pochodzi z południowo-wschodniej Europy. Dziś uprawy można znaleźć w wielu krajach naszego kontynentu, ale także Azji i Ameryce Północnej. W samej Polsce roślina rośnie dziko w wilgotnych zaroślach i rowach. Pierwsze wzmianki o użyciu chrzanu pochodzą już z czasów XI wieku. Stosowany był wówczas jako środek leczniczy na bóle głowy, dolegliwości reumatyczne, bóle mięśni czy nadwyrężenia ścięgien. Dziś część z podobnych tradycji zostało zachowanych. W południowych regionach Polski jest zwyczaj pocierania powiek i skroni świeżo startym chrzanem chcąc zachować zdrowie.
Chrzan a jego właściwości i zastosowanie
Chrzan właściwości odżywcze ma dość szerokie. Nadaje smak, działa prozdrowotnie oraz bakteriobójczo. Wszystko dzięki obecnym glikozydom, witaminom: C, B, E oraz prowitaminie A, solom mineralnym (wapń, potas, siarka, fosfor, magnez i żelazo), cukrom, enzymom i olejkom eterycznym. Chrzan pospolity stosuje się dwojako: zewnętrznie oraz wewnętrznie.
Spożywanie chrzanu w postaci syropu ze świeżo utartego korzenia pomaga na uciążliwy kaszel, chroniczny katar, podczas zapalenia oskrzeli, w sytuacji zaniku lub zmniejszeniu mięśni układu pokarmowego, przy anemii, braku apetytu, schorzeniach dróg żółciowych oraz wątroby. W przypadku tych ostatnich jedyny wyjątek będący przeciwwskazaniem do stosowania chrzanu jest marskość wątroby. W przypadku stosowania zewnętrznego okłady ze świeżo utartego chrzanu wciąż są polecane podczas chorób reumatycznych czy nerwobólach.
Chrzan pospolity jest stosowany nie tylko ze względu na właściwości zdrowotne. Przede wszystkim wykorzystywany jest w kuchni, gdzie służy jako przyprawa. Korzeń używany jest do przyrządzania sosów, musztardy, buraków, wędlin i majonezu. Jest również składnikiem dań mięsnych, rybnych oraz z białego sera. Liście dodaje się podczas kiszenia oraz ogórków czy pomidorów. Można także zamarynować sam chrzan. Tak naprawdę, można powiedzieć, że każdy na chrzan przepis ma swój własny. Dzięki temu jego zastosowanie wciąż rośnie, bo cały czas dowiadujemy się czegoś nowego.
Chrzan posiada także właściwości konserwujące, dzięki czemu przedłuża trwałość produktów spożywczych. W tym celu należy wybrany produkt zawinąć w liście chrzanu i zamknąć w szczelnym pojemniku. Niewiele osób wie, że chrzan stosuje się dość powszechnie również w kosmetyce. Z korzenia uzyskujemy środek du usuwania przebarwień na skórze. Można go również stosować do mycia twarzy. Dzięki temu cera będzie znacznie bardziej delikatna.
Spożywanie chrzanu a przeciwwskazania
Chrzan pospolity jak większość roślin posiada zarówno właściwości prozdrowotne jak pewne przeciwwskazania. Przede wszystkim nie powinny go stosować osoby mające stany zapalne przewodu pokarmowego, wątroby oraz nerek. Może to doprowadzić do pogorszenia stanu i konieczności wdrożenia leczenia farmakologicznego. Również pozostawianie okładów na zbyt długo może skutkować wystąpieniem zapalenia skóry.
Chrzan pospolity jest rośliną znaną od wieków. Jest chętnie wykorzystywany zarówno w gastronomii jak i medycynie. Możemy go znaleźć w sklepach, na targach lub rosnącego dziko. Doskonale sprawdza się przy wielu schorzeniach czy po prostu w kuchni. Trzeba jednak uważać, ponieważ jest on rośliną o dość ostrym i gorzkawym smaku. Przez to nie może być używany przez wszystkich, a i niektórym raczej nie przypadnie do gustu. Niezależnie jednak od smaków warto mieć w domu ususzony chrzan, bo może nam się przydać w najmniej oczekiwanym momencie.
