Jest to choroba, które polega m.in. na zasypianiu kilka razy w ciągu dnia bez własnej woli. Niekontrolowana senność dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Znana jest również z epizodów utraty napięcia mięśniowego (katapleksją). Osoby, które chorują na narkolepsją doświadczają porażenia przysennego oraz halucynacji podczas budzenia się i zasypiania. Narkolepsja jest chorobą neuropsychiatryczną. Jej przyczyny nie są do końca znane. Przebieg choroby jest przewlekły, stosuje się leczenie objawowe. Narkolepsja może mieć swój początek w każdym wieku. Może utrzymywać się przez całe życie. Jednak pierwsze symptomy choroby zauważalne są już u nastolatków oraz młodych osób. Narkolepsja ma podłoże dziedziczne. Długość życia pacjentów z narkolepsją jest niezmieniona. Choroba ta pozostaje nieuleczalna i pacjenci z nią żyją. Chociaż nie jest to normalne funkcjonowanie. Życie z narkolepsją jest bardzo uciążliwe.
Spis treści
Przyczyny narkolepsji
Przyczyny narkolepsji nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że jest to choroba neurologiczna. Podejrzewa się również że jej objawy mają związek z nieprawidłową regulacją fazy REM u pacjentów. REM jest to inaczej stan bardzo głębokiego snu. Przychodzi jeszcze przez zaśnięciem i wywołuje halucynacje. U narkoleptyków została odkryta proteina (neuroprzekaźnik). Produkowana ona jest w mniejszych ilościach niż u osób całkowicie zdrowych. Prawdopodobnie wiąże się to z reakcją autoimmunologiczną. Twierdzi się również, że narkolepsja ma charakter dziedziczny.
Podczas przebiegu choroby mogą również pojawić się problemy natury psychicznej. Szczególnie wtedy, kiedy pacjent ma problemy ze zrozumieniem istoty choroby. Zapanowanie nad atakami senności jest zupełnie niemożliwe. Często też osoby z otoczenia osoby chorej nie potrafią tego pojąć. Sam brak zrozumienie sprawia, że narkoleptycy mają zaniżone poczucie własnej wartości. Wiążę się to również z zaburzonymi kontaktami z innymi ludźmi. Problemy te łagodzi się poprzez programy edukacyjne. Mogą one być prowadzone w szkołach lub służbach zdrowia.
Objawy
Objawy narkolepsji pojawiają się po raz pierwszy w okresie dojrzewania lub około 20 roku życia. Typowy przebieg choroby to pojawiania się nagłej, bardzo silnej potrzeby snu w ciągu dnia. Nagłe zaśnięcie osoby chorującej na narkolepsję może przydarzyć się wszędzie. Często przytrafia się w nieodpowiednich miejscach (np. w pracy). Taka osoba od razu zapada w fazę snu REM. Ta faza polega na szybkich ruchu gałek ocznych. W tej fazie większość snów jest zapamiętywana. Sny te zazwyczaj są bardzo żywe. Osoby z narkolepsją potrafią szczegółowo je opisać. Nawet jeśli trwają one kilka sekund. Taka przymusowa „drzemka” może trwać około 10-15 minut. Może również powtarzać się kilkakrotnie w ciągu dnia. Takim napadom często towarzyszy nagła utrata napięcia mięśni (katapleksja), zachowania samoczynne, omamy wzrokowe (halucynacje hipnagogiczne). Po krótkotrwałym śnie, pacjent wybudza się.
Bardzo często osoby, które chorują na tą chorobę- podczas ataków snów- wszystko słyszą. Gdy podczas snu mają otwarte oczy- wszystko widzą. Z powodu katapleksji- nie mogą się jednak poruszać. Podczas epizodu snu, mogą pojawić się czynności samoczynne. Polegają one na tym, że osoba kontynuuje wykonywanie danej czynności. Po obudzeniu się, pamięta, że to robiła. Należy jednak podkreślić, że ów napady snu nie mogą być uważane za utratę przytomności. W narkolepsji mózg chorej osoby w ciągu nocy wykazuje zaburzony rytm snu. Dlatego też właśnie w ciągu dnia próbuje nadrobić niedobory snu.
Leczenie
Najpierw należy zdiagnozować narkolepsję. Nadmierna senność to bardzo często pierwszy i jedyny objaw świadczący o tej chorobie. Należy jednak podkreślić, że symptom ten może pojawić się w innych chorach. Katapleksja jednak pojawia się tylko wyłącznie w przypadku narkolepsji.
Pierwszym krokiem podejmowanym w przypadku tej choroby są badania snu. Wykonuje się je w specjalistycznej pracowni badań snu. Wykonuje się tam badanie PSG polisomnograficzne. Polega ona na obiektywizacji występowania senności i znalezienie ewentualnych, innych przyczyn choroby. Na drugi dzień po badaniu wykonuje się latencje snu. Zadaniem jej jest ocena szybkości, z jaką zasypia pacjent i jak szybko pojawia się sen REM. Oprócz tych badań stosuje się również badanie krwi. Pozwala ono na oznaczanie antygenów układu immunologicznego, które występują u narkoleptyków.
Narkolepsja jest niewyleczalna. Możliwe jest jednak farmakologiczne wyleczenie jej objawów. Na początek, należy zadbać o prawidłową higienę snu. Powinno się rozplanować drzemki w ciągu dnia. Należy również zwrócić uwagę na picie kawy i napojów z kofeiną. Gdy mamy do czynienia z nadmierną sennością stosuje się preparaty z modafinilem, chlorowodorkiem metylfenidatu i amfetaminą. Modafinil podtrzymuje stan czuwania oraz ogranicza nadmierną senność w ciągu dnia. Leki te stymulują organizm. Leczenie więc musi być skrupulatnie monitorowane przez lekarza
