Specjaliści szacują, że tylko 40% zmian zwyrodnieniowych związanych jest z wiekiem, reszta schorzeń to skutek nadmiernego obciążenia i urazów. Co możesz zrobić, żeby usprawnić kolana? Czy operacja jest jedynym sposobem?
Spis treści
Czym jest zwyrodnienie kolana?
Zwyrodnienie stawu kolanowego to nic innego, jak degradacja chrząstki stawowej, która pokrywa powierzchnię kości i odpowiada za amortyzację i prawidłową ruchomość stawu. W wyniku jej zużywania dochodzi do zwiększenia tarcia w stawie i nasilonej ścieralności oraz zmiany składu płynu maziowego. Prowadzi to do zaburzenia ruchomości stawu, sztywności, obrzęku i bólu. Jest to choroba nieodwracalna, ale właściwa diagnoza i odpowiednia rehabilitacja pozwalają zatrzymać jej postęp.
Co sprzyja rozwojowi zwyrodnienia?
- urazy – mogą prowadzić do uszkodzenia chrząstki, wiązadeł, czy łękotki. Szczególnie niebezpieczne są te niedoleczone,
- choroby ogólnoustrojowe – przede wszystkim choroby reumatyczne oraz choroby tarczycy,
- choroby zakaźne – głównie borelioza i chlamydioza,
- nadwaga i otyłość – spowodowana nieprawidłowym stylem życia i zaniedbaniem prawidłowych nawyków żywieniowych,
- ciężka praca fizyczna i sporty wyczynowe – prowadzą do nadwyrężenia układu ruchowego
Charakterystyczne objawy
Zwyrodnienie stawu kolanowego na początkowym etapie może nie dawać żadnych objawów. Zmiany spowodowane stylem życia lub nadmiernym przeciążeniem rozwijają się bardzo powoli. Odczuwalne objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy zmiany są już bardzo rozległe. Ponieważ degeneracji ulega chrząstka stawowa, która niestety nie jest unerwiona, często człowiek jest nieświadomy zmian zachodzących w kolanie i stopnia uszkodzeń. Pacjenci mogą doświadczać niektórych lub wszystkich z wymienionych objawów, ich zakres i nasilenie mogą się zmieniać od łagodnego do ciężkiego:
- ból lub uczucie zgrzytania podczas ruchu (charakterystyczne są tzw. bóle startowe, pojawiające się na początku ruchu po dłuższym unieruchomieniu), a niekiedy bóle pojawiają się także w spoczynku, nawet w czasie snu,
- sztywność po okresach spoczynku,
- obrzęk stawów,
- pogorszenie czynności lub zmniejszenie zakresu ruchu.
Jak leczyć zwyrodnienie stawu kolanowego i uchronić się przed operacją?
Ta choroba jest podstępna. Niby odczuwa się dyskomfort, słychać strzelanie podczas ruchu kolanem, ale wydaje się, że to nic. Do lekarza idzie się dopiero, gdy pojawi się ból… Wtedy okazuje się, że zmiany są już daleko posunięte. Co wtedy robić?
Leczenie zależy od stopnia i rodzaju uszkodzenia stawu. Jeżeli stopień zaawansowania nie jest wielki i struktury okołostawowe (m.in. więzadła) są w prawidłowym stanie, masz następujące opcje i zadania:
- Unormowanie wagi ciała – jeżeli masz problem z nadwagą to musisz pamiętać, że zrzucenie kilku kilogramów zmniejsza nawet do 30% ryzyko wystąpienia zwyrodnienia. W przypadku, gdy już cierpisz na zwyrodnienie, pozbycie się nadwagi jest wielkim odciążeniem. Warto zadbać o odpowiednią dietę oraz odpowiednią dawkę aktywności fizycznej, która wzmocni stawy i zadba o odpowiednią ruchomość.
- Leczenie zachowawcze – w zależności jaki mechanizm działania na kolana chcesz wykorzystać, możesz wybrać:
– niesteroidowe leki przeciwzapalne, które będą pomocne w przypadku objawów bólowych. Możemy stosować je w postaci doustnych preparatów, miejscowych żeli lub kremów, a także domięśniowych zastrzyków,
– leki wspomagające regenerację chrząstki stawowej – mogą one zahamować postęp degeneracji chrząstki, ale niestety nie cofną już istniejących zmian,
– wiskosuplementacja to metoda polegająca na podawaniu kwasu hialuronowego prosto do stawu. Wpływa na poprawę jakości i składu płynu stawowego – zwiększa jego lepkość i elastyczność. Stawy odzyskują odpowiednie odżywienie i nawilżenie, a co za tym idzie, odpowiedni poślizg i amortyzację w czasie ruchu,
– rehabilitacja – daje bardzo dobre efekty przy niewielkich zmianach. Poprzez odpowiednie ćwiczenia czy fizykoterapię (laser, prądy, ultradźwięki) można uzyskać fantastyczne efekty. Kolana odzyskują odpowiednią ruchomość, zmniejsza się w nich stan zapalny i poprawia ukrwienie.
Zwyrodnienie stawu – operacja
Są sytuacje, w których niestety pomocny jest wyłącznie zabieg operacyjny. Jest wiele metod operacyjnych. Gdy uszkodzenie jest niewielkie stosuje się metody małoinwazyjne, które polegają na oczyszczeniu stawu z uszkodzonych fragmentów. Czasem wystarczy operacyjnie zmienić kąt ustawienia kości tworzących staw, aby ból zniknął na kilkanaście lat. Dla osób z dużymi zmianami zwyrodnieniowymi często jedynym ratunkiem jest wstawienie protezy. Podczas tego zabiegu struktury stawowe zostają zastąpione elementami metalowymi i plastikowymi – w zależności od nasilenia zmian wymieniane są fragmenty lub cały staw kolanowy. Bez operacji nie obędzie się również w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego spowodowanego zerwaniem więzadeł oraz pęknięciem lub rozerwaniem łąkotki.
