Zespół sjogrena jest drugą najczęściej występującą chorobą autoimmunologiczną. Inaczej nazywany jest również chorobą Mikulicza-Radeckiego oraz zespołem suchości. Charakteryzuje się upośledzeniem m.in. gruczołów łzowych i ślinianek. Występuje głównie u kobiet w wieku menopauzalnym. Czym się objawia zespół suchości? Jakie są jego przyczyny i jak przebiega proces leczenia?
Spis treści
Zespół Sjogrena – przyczyny
Można wyróżnić dwa rodzaje zespołu sjogrena: pierwotny (występuje jako samodzielna jednostka chorobowa) i wtórny (występuje przy innych zaburzeniach immunologicznych takich jak: toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie wątroby). Choroba ta dotyka ok. 90% kobiet po 40 roku życia. Zespół suchości charakteryzuje się tym, że limfocyty (białe ciałka krwi) atakują gruczoły wewnątrzwydzielnicze. Na skutek czego pojawia się stan zapalny, upośledzenie oraz zaburzenie wydzielania łez lub śliny. Nieprawidłowa produkcja limfocytów może być spowodowana przez: czynniki hormonalne, nosicielstwo niektórych antygenów zgodności tkankowej, czynniki infekcyjne (zapalenie wątroby typu C, wirus Epsteina-Barra, HIV, wirus cytomegalii) lub czynniki genetyczne.
Zespół Sjogrena – objawy schorzenia
Najbardziej popularnym objawem choroby jest brak śliny i suchość oczu. Dzieje się tak, ponieważ dochodzi do uszkodzenia gruczołów ślinowych i łzowych. Chorzy odczuwają piasek pod powiekami, czyli suchość spojówek i rogówki, zaczerwienienie spojówek, nadwrażliwość oczu na światło i wiatr oraz uczucie pieczenia oczu. Pojawia się suchość w jamie ustnej, problemy z mową, żuciem i połykaniem jedzenia, próchnica zębów, bruzdy na wargach i języku, utrata lub zaburzenia smaku, zakażenie grzybicze jamy ustnej. Może również wystąpić objaw Raynauda (sinienie rąk i ból palców), zapalenie trzustki lub tarczycy. Dodatkowo wśród objawów zespołu sjogrena wylicza się zmiany w nerkach/płucach, bóle stawów, powiększenie węzłów chłonnych, ogólne osłabienie czy trudności ze spaniem i brak apetytu. Choroba ta w znacznym stopniu wpływa na życie i utrudnia normalne funkcjonowanie.
Jak zdiagnozować zespół Sjogrena?
Chorobę można rozpoznać dzięki badaniom laboratoryjnym (morfologia krwi i badania na przeciwciała ANA). Test Schirmera sprawdza stopień nasilenia objawu suchości, oceniając ilość wydzielanych łez. Test Saxona z kolei pozwoli zmierzyć ilość wytwarzanej śliny, a sialografia zbada przewody ślinowe (badanie z kontrastem). Dodatkowo wykonuje się test krystalizacji śliny i łez, który w przypadku tej choroby wyjdzie nieprawidłowy. Wśród badań diagnostycznych jest też biopsja, czyli nakłucie zajętego gruczołu ślinowego i pobranie fragmentu w celu badania go pod mikroskopem. Ma za zadanie potwierdzić obecność limfocytów.
Zespół Sjogrena – leczenie choroby
Leczeniem zespołu suchości zajmuje się lekarz reumatolog. Podczas leczenia uwaga skupia się głównie na ochronie narządu wzroku. Stosowane są np. sztuczne łzy oraz – w przypadku suchości jamy ustnej – sztucznej śliny. Preparaty te uzupełnią niedobór naturalnych wydzielin. Kiedy schorzenie towarzyszy innym chorobom, podaje się leki, które tłumią nieprawidłową aktywność układu odpornościowego. Jeśli zespół suchości pojawia się u kobiet w ciąży, istnieje ryzyko, że u dziecka wystąpi blok serca. Dlatego w ciąży potrzebna jest im specjalistyczna opieka oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia zapobiegawczego.
Zespół Sjogrena – dieta
Zespół suchości jest chorobą nieuleczalną, ale odpowiednia dieta może pomóc złagodzić jego objawy. Dieta powinna być bogata w owoce, warzywa i soki. Należy ograniczyć spożycie cukrów. Zalecane jest picie dużej ilości wody oraz dokładne przeżuwanie pokarmów. Potrawy nie mogą być ciężkostrawne i wzdymające.
