Rozdwojenie jaźni to potoczna nazwa jednostki chorobowej, która prowadzi do pojawienia się u chorego dwóch lub więcej różnych osobowości. Każda z tych osobowości cechuje się innymi wzorcami zachowań. Rozdwojenie jaźni występuje raptem u 2% populacji na świecie i częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Czym właściwie jest? Rozdwojenie jaźni to zaburzenie dysocjacyjne osobowości, a więc pewna dysfunkcja psychiczna, w której zauważamy u chorego występowanie więcej niż jednej osobowości w różnym czasie.
W danym momencie następuje ujawnienie się tylko jednej z osobowości chorego. Najczęściej nie wiedzą one wzajemnie o swoim istnieniu i nie mają dostępu do swoich doświadczeń. Osobowości mogą różnić się nie tylko wiekiem, ale i orientacją seksualną czy ilorazem inteligencji. Zmiana jaźni następuje nagle, często na skutek silnych bodźców emocjonalnych bądź stresowych. Towarzyszą temu zaniki pamięci.
Spis treści
Przyczyny rozdwojenia jaźni
Dokładne przyczyny pochodzenia rozdwojenia jaźni nie zostały jeszcze poznane. Uważa się jednak, że dysocjacja jest reakcją adaptacyjną organizmu na pojawienie się traumatycznego bądź bardzo stresującego przeżycia. Do takich zalicza się między innymi śmierć bliskiej osoby, molestowanie seksualne, przemoc domowa czy klęska żywiołowa. Sugeruje się, że to owe trudne doświadczenia zostają zepchnięte do podświadomości tworząc w ten sposób nową jaźń. W przypadku osobowości mnogiej do takiego urazu dochodzi najczęściej w okresie dzieciństwa, ewentualnie wczesnego dojrzewania.
Objawy rozdwojenia jaźni
Nie ma możliwości na jednoznaczne określenie obrazu osoby cierpiącej na rozdwojenie jaźni. Od momentu pojawienia się pierwszych pojedynczych objawów do pełnej diagnozy mija najczęściej wiele lat. Dzieci, u których zdiagnozowano zaburzenia związane z rozdwojeniem jaźni, najczęściej przejawiają trudności z koncentracją w szkole, a także inne problematyczne zachowania. Pierwsze symptomy rozdwojenia jaźni to:
- Wycofanie z życia społecznego,
- Nagłe ataki paniki,
- Uczucie wyobcowania.
Najczęściej taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas, od kilku miesięcy do wielu lat zanim pojawią się typowe dla rozdwojenia jaźni objawy. Do takich należą przede wszystkim gwałtowne zmiany nastrojów, zaburzenia snu, epizody psychotyczne oraz częste bóle głowy. W przypadku dwubiegunowego rozdwojenia jaźni mówimy również o stanach depresyjnych czy okresach uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. U osób z podwójną osobowością często pojawiają się problemy w pracy, a także w najbliższym otoczeniu spowodowane wysyłanymi przez chorego sprzecznymi komunikatami.
Rozdwojenie jaźni, a schizofrenia?
Bardzo często schizofrenia jest mylone z rozdwojeniem jaźni, zapewne dlatego, iż jej grecka nazwa tłumaczona bezpośrednio oznacza „rozszczepienie umysłu”. Choroby te mają zupełnie odmienne podłoże i objawy. Schizofrenia to jedna z psychoz endogennych, na skutek których dochodzi do dezintegracji funkcji psychicznych, a więc myślenia, postrzegania, zachowań i emocji. Mózg nie jest w stanie połączyć w całość tych procesów, a chory ma trudność z prawidłowym odbiorem rzeczywistości i realną oceną własnej osoby. Schizofrenik nie jest w stanie normalnie funkcjonować w społeczeństwie bez przyjmowania odpowiednich leków. W przypadku rozdwojenia jaźni nie obserwuje się zaburzeń funkcji psychicznych, które mogą pojawiać się u osób chorych na schizofrenię, a należą do nich omamy i urojenia.
Leczenie rozdwojenia jaźni
Rozpoznanie, a następnie leczenie rozdwojenia jaźni nie jest prostym procesem. Aby móc postawić diagnozę pacjent poddawany jest szczegółowemu wywiadowi dokonanemu przez lekarza psychiatrę. Następnie warto pacjentowi, u którego podejrzewa się rozdwojenia jaźni test osobowości. Na podstawie w ten sposób przeprowadzonej diagnozy lekarz dobiera odpowiednią formę psychoterapii i farmakoterapii. Celem psychoterapii jest zintegrowanie poszczególnych cech osobowości pacjenta, tak aby tworzyły one jedną całość. Aby to nastąpiło w pierwszej kolejności chory musi przepracować traumę, która stała się przyczyną rozdwojenia jaźni. Bardzo pomocna w tym jest hipnoza, która służy odtworzeniu emocji i przeżyć związanych z traumatycznym wydarzeniem. Farmakoterapia to głównie włączenie do leczenia antydepresantów i leków przeciwlękowych.
Terapia zaburzenia dysocjacyjnego tożsamości jest procesem skomplikowanym i długotrwałym, jednak odpowiednie jej poprowadzenie daje choremu duże szanse na powrót do normalnego życia.
