Powiększone węzły chłonne są zwykle oznaką infekcji i zazwyczaj po chorobie wracają do normalnych rozmiarów. Jednak przyczyny takiego stanu mogą być różne, co w poważniejszych przypadkach wymaga wizyty u lekarza.
Spis treści
Węzły chłonne – czym są?
Węzły chłonne to małe gruczoły układu immunologicznego, które kształtem przypominają groch. Pełnią niesłychanie ważną rolę w ludzkim organizmie, a dorosły człowiek ma ich blisko 600. W ciele zdrowego człowieka mają one zaledwie kilka milimetrów, ale dzięki obecności limfocytów – komórek posiadających zdolność do wytwarzania przeciwciał, stanowią one swego rodzaju filtr dla drobnoustrojów, ponieważ oczyszczają organizm z wirusów, komórek nowotworowych, bakterii i grzybów. Węzły chłonne łączą się w grupy, a tylko niektóre z nich występują pojedynczo. Wyróżniamy węzły limfatyczne powierzchowne (przy ścianie ciała), które można wyczuć pod palcami, natomiast pozostałe są zlokalizowane głębiej (we wnętrznościach).
Gruczoły chłonne połączone są siecią kanałów limfatycznych, przez które przepływa płyn (limfa), który zawiera komórki odpornościowe organizmu. Dlatego węzły chłonne pełnią tak ważną rolę układu odpornościowego – zawierają białe krwinki (limfocyty) i przeciwciała, które chronią organizm przed infekcjami.
Co powoduje obrzęk węzłów chłonnych?
Istotnie powiększone węzły chłonne to te, których średnica wynosi powyżej 1 cm. Węzły chłonne znajdują się w wielu różnych miejscach na ciele, jednak najczęściej to węzły chłonne szyjne reagują najgwałtowniej. Ich reakcja spowodowana jest ich funkcją, która polega na filtrowaniu limfy z całego organizmu oraz kontrolowaniu jej stanu. Gdy nasze ciało zostanie zaatakowane przez bakterie, wirusy lub pasożyty, węzły chłonne uruchamiają odpowiednie mechanizmy obronne organizmu, czyli odpowiednio wyspecjalizowane komórki.
Węzły chłonne zazwyczaj nie powodują bólu, dlatego ich powiększenie jest najczęściej objawem toczącej się w organizmie infekcji. U osób przed 12 rokiem życia powiększanie się węzłów chłonnych jest dosyć częstym zjawiskiem, ponieważ kształtujący się układ limfatyczny dziecka sprawia, że węzły chłonne bardzo szybko reagują nawet na drobne infekcje w organizmie. Gdy powiększenie się węzłów chłonnych nie znika samoistnie może to świadczyć o wielu różnych dolegliwościach. Jednak aby objawy były niepokojące, powinny spełniać kilka warunków. Wbrew przekonaniom nie jest to czas przez jaki utrzymuje się powiększenie, ale konsystencja węzłów, bolesność pod dotykiem oraz w trakcie badania palpacyjnego, a przede wszystkim ich nieruchliwość, gdyż może to świadczyć o zmianach nowotworowych. Prawidłowe węzły chłonne są przesuwalne względem skóry i otaczających je tkanek. Przewlekły proces zapalny oraz rozrost nowotworowy powodują, że węzły chłonne mogą łączyć się w tak zwane pakiety i zrastać z okolicznymi tkankami, tracąc tym samym swoją przesuwalność.
Przyczyny powiększenia węzłów chłonnych
Infekcja jest najczęstszą przyczyną powiększenia węzłów chłonnych. W przypadku choroby gruczoł limfatyczny szybko puchnie i staje się wrażliwy, ponieważ układ odpornościowy „zwalcza” zarazki (bakterie, wirusy itp.). Gruczoły chłonne zwykle powracają do normalnego rozmiaru zaraz po dojściu do zdrowia. Powiększenie węzłów chłonnych mogą powodować:
- Infekcje gardła, zapalenie migdałków, przeziębienie i infekcje związane z zębami.
- Choroby skóry głowy lub nawet wszy mogą powodować puchnięcie węzłów chłonnych w tylnej części głowy.
- Infekcje skóry rąk mogą powodować puchnięcie węzłów chłonnych przy pachach.
- Zakażenia w okolicach nóg lub choroby narządów płciowych lub wysypka pieluszkowa mogą wpływać na węzły chłonne w pachwinie.
- Infekcje wirusowe, takie jak grypa, ospa wietrzna lub gorączka gruczołowa (mononukleoza zakaźna) wpływają na cały organizm. Tego typu choroby mogą wpływać na powiększenie węzłów chłonnych w różnych częściach ciała.
Nowotwory, chłoniaki i białaczki są mniej powszechnymi przyczynami powiększenia gruczołów chłonnych. Niektóre komórki nowotworu mogą się oderwać i rozprzestrzenić (przerzuty) do pobliskich węzłów chłonnych za pośrednictwem kanałów limfatycznych. Te komórki nowotworowe następnie rosną i namnażają się w gruczołach limfatycznych i powodują puchnięcie gruczołów. Na przykład:
- Rak piersi może rozprzestrzeniać się w gruczołach limfatycznych pod pachą.
- Rak gardła może rozprzestrzenić się na węzły chłonne w szyi.
- Raki płuc i żołądka mogą rozprzestrzeniać się na gruczoły limfatyczne, których zwykle nie można zobaczyć ani poczuć w klatce piersiowej i brzuchu.
- Raki skóry mogą rozprzestrzeniać się na najbliższe gruczoły limfatyczne.
- Rak układu limfatycznego i krwi (chłoniak nieziarniczy, chłoniak Hodgkina i białaczka) może powodować puchnięcie wielu węzłów chłonnych.
Z reguły obrzęk węzłów chłonnych spowodowany rakiem, chłoniakiem i białaczką rozwija się wolniej, niż ten spowodowany infekcjami.
Inne mniej powszechne przyczyny
Niekiedy obrzęk węzłów chłonnych może być spowodowany takimi przyczynami, jak:
- Reakcja na niektóre leki.
- Zaburzenia metabolizmu glikogenu.
- Sarkoidoza.
- Toczeń rumieniowaty układowy.
- Niektóre formy zapalenia stawów.
- Mniej powszechne infekcje, takie jak HIV, choroba Kawasaki i gruźlica.
Jak wygląda leczenie powiększonych węzłów chłonnych?
Leczenie zależy przede wszystkim od przyczyny. Opuchnięte węzły chłonne są objawem chorób o różnym przebiegu i leczeniu. Tak więc, na przykład, najczęstszym powodem ich powiększenia jest infekcja wirusowa i w takim przypadku nie zaleca się żadnego konkretnego leczenia, a gruczoły chłonne wracają do normy po około tygodniu. Jednak powiększone gruczoły chłonne wywołane rakiem, chłoniakiem lub białaczką mogą wymagać intensywniejszej terapii.
Obrzęk węzłów chłonnych spowodowany infekcjami wirusowymi jest powszechny. Na przykład, gruczoły chłonne w szyi mogą za każdym razem puchnąć, jeśli masz częste infekcje gardła. W takiej sytuacji zazwyczaj nie podejmuje się żadnych konkretnych działań. Opuchnięte węzły chłonne są bardziej niepokojące, jeśli nie ma wyraźnego powodu, aby się puchły. Poinformuj lekarza, jeśli wyczuwasz obrzęk węzłów chłonnych i na przykład nie masz wtedy żadnej infekcji, która mogłaby spowodować puchnięcie. W innym wypadku powodów do niepokoju nie ma, a opuchlizna powinna zejść w przeciągu maksymalnie dwóch tygodni.
