Półpasiec – przyczyny, objawy i leczenie

Półpasiec to zakaźna choroba wirusowa atakująca nerwy, spowodowana zakażeniem VZV (Varicella Zoser Virus), który jest odpowiedzialny również za zachorowania na ospę wietrzną.

Półpasiec jak powstaje?

Choroba ta zwykle występuje u osób, które w przeszłości przeszły zakażenie ospą wietrzną i po czasie nastąpiło u nich wznowienie aktywności uśpionego w zwojach nerwowych wirusa. Zaczynając od początku u człowieka, który przebył ospę wietrzną pozostaje w organizmie wirus VZV. Występuje on w postaci uśpionej, czyli nieaktywnej – co fachowo określa się jako latencję wirusa. Pod wpływem czynników zewnętrznych dochodzi do mnożenia się wirusa VZV i reaktywacji zakażenia.  Dzieje się tak w przypadku spadku odporności organizmu występującej na przykład u osób zakażonych wirusem HIV, chorujących na nowotwór, po przebytym szczepieniu, groźnych infekcjach lub po leczeniu immunosupresyjnym.

Możliwe jest także zarażenie się poprzez kontakt z osobą już chorą na ospę. Może do tego dojść drogą kropelkową lub powietrzną. Styczność z chorym na półpasiec może spowodować jedynie zakażenie ospą wietrzną u tych osób, które dotychczas jej nie przechodziły, ale nigdy samym półpaścem. Choroba ta zwykle dotyka osoby dorosłe oraz starsze, u dzieci występuje niezwykle rzadko.

Co sprzyja wystąpieniu półpaśca?

Warto podkreślić, że na półpaśca mogą zachorować tylko osoby, które wcześniej zostały zakażone wirusem ospy wietrznej. Możliwość zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie po 50. roku życia. Po 85. roku życia ryzyko wynosi aż do 50%! Wówczas ze względu rozwoju neuralgii popółpaścowej chory powinien zostać przyjęty do szpitala celem leczenia powikłań choroby.

Ryzyko rozwoju półpaśca wzrasta przy takich chorobach, jak: nowotwory, w tym białaczka i chłoniaki, HIV oraz leczenie immunosupresyjne. Także osoby po przeszczepieniu szpiku kostnego oraz narządów litych znajdują się podwyższonym gronie ryzyka.

Półpasiec – jakie są rodzaje?

  • półpasiec krwotoczny – to odmiana choroby, z którą mamy do czynienia podczas ciężkiego przebiegu schorzenia
  • półpasiec oczny – choroba rozprzestrzenia się na rogówce lub spojówce. Nieleczony może prowadzić do powikłań
  • półpasiec uszny – inaczej Ramsaya Hunta – wysypka pojawia się na małżowinie, przewodzie słuchowym oraz błonie bębenkowej. Dodatkowo pacjent skarży się na silne bóle ucha
  • półpasiec – postać rozsiana – rozsiany jest po całym ciele. To symptom, który może towarzyszyć przerzutom od nowotworów czy chłoniakom
  • półpasiec zgorzelinowy – po krostkach na ciele powstają owrzodzenia

Półpasiec objawy

Jak się zarażamy półpaścem? Najczęściej odbywa się to poprzez bezpośredni kontakt z pęcherzami skórnymi u osoby chorej. Przebieg choroby jest zawsze indywidualny i zależy od kondycji oraz ogólnego stanu zdrowia osoby chorej przed wystąpieniem zakażenia. Początkowym objawem może być osłabienie organizmu, któremu towarzyszy uczucie zmęczenia, podwyższona temperatura ciała, ból głowy, złe samopoczucie, ból gardła, wzmożone pocenie się oraz wahania nastroju. Po pewnym czasie dochodzi do tego nadmierna wrażliwość skóry, która swędzi, piecze i mrowi, a dodatkowo pojawia się jej silny ból. Tam gdzie wystąpiły dane objawy skórne po około dwóch, trzech dniach pojawia się wysypka w postaci pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Pęcherze te sprawiają ból oraz powodują swędzenie, a skóra w której obrębie się pojawiły może być dodatkowo zaczerwieniona i opuchnięta.

z9164451QZmiany skorne typowe dla polpasca najczesciej umie

Wysypka ta najczęściej obejmuje twarz oraz tułów, zwłaszcza brzuch, plecy czy klatkę piersiową. Dla półpaśca, jak sama nazwa wskazuje, charakterystyczne jest to, że zmiany skórne pojawiają się zwykle tylko po jednej stronie ciała. Po około tygodniu od pojawienia się pęcherzy ulegają one wyschnięciu, a następnie odpadnięciu w postaci strupa.

Pamiętaj! Nie rozdrapuj ran, ponieważ może dojść do podrażnienia skóry i dodatkowego zakażenia tego miejsca przez bakterie. Dodatkowo może pojawić się większy ból, a rany będą się trudniej goiły.

Półpasiec leczenie czyli jak uniknąć zakażenia półpaścem?

Jak już wcześniej wspomniano, dla osób, które w przeszłości przeszły zakażenie ospą wietrzną, chory na półpasiec nie stanowi żadnego zagrożenia. Jednak osoby, które nie mają tego za sobą powinny unikać kontaktów z chorymi. Wirus półpaśca jest obecny w płynie surowiczym w pęcherzach u chorego, więc jest on groźny dla zdrowych osób dopóki te się całkowicie nie zagoją. Dodatkowo bardzo ważne jest to, by dbać o podwyższenie odporności organizmu poprzez właściwą dietę oraz unikanie stresu.

Leczeniem półpaśca zajmuje się lekarz pierwszego kontaktu lub dermatolog. Często podczas pojawienia się półpaśca ocznego konsultacji wymagana jest konsultacja okulistyczna. Lekarz diagnozuje chorego na podstawie wizualnego badania skóry oraz przeprowadzonego wywiadu. Jeśli jednak diagnoza nie jest jednoznaczna wówczas pobierany jest wycinek pęcherza lub płynu z jego wnętrza do dalszej analizy. Wizytę u lekarza powinny jak najszybciej zarezerwować osoby, u których półpasiec zaatakował twarz. Ten rodzaj półpaśca może bowiem uszkodzić wzrok.

Osoba chora powinna zostać w domu przez 2-3 tygodnie. Lekarz wówczas przepisuje środki przeciwbólowe i antywirusowe. Zazwyczaj podaje się je w ciągu pierwszych 2 dni choroby. Kortykosteroidy to leki, które zmniejszają opuchliznę, jednak nie są zalecane zbyt często, ponieważ mogą powodować rozprzestrzenianie się wysypki.

W przypadku osób starszych czasem zdarza się, że mimo wygojenia się zmian skórnych ból nadal się utrzymuje. To tzw, neuralgia półpaścowa, która może trwać przez kilka miesięcy, a nawet lat. Odpowiednie dostosowanie leków pomaga złagodzić bolesne objawy choroby oraz swędzenie skóry.

Dodatkowo zaleca się ochładzanie miejsc z wysypką za pomocą zimnych okładów lub kąpieli w chłodnej wodzie. Warto także pomyśleć o smarowaniu pęcherzy żelem z aloesu, a następnie przykrywanie skóry luźnym i nieprzywierającym bandażem sterylnym. Także picie rumianku działa kojąco na stan zapalny. Warto szczególnie w okresie letnim nosić luźniejszą odzież w miejscach, gdzie ból jest najbardziej uciążliwy.

Jak zmniejszyć ryzyko zarażenia innych osób półpaścem?

  • przykryj miejsca wysypki ubraniem
  • unikaj kontaktu z osobami, które nie chorowały na ospę wietrzną
  • myj ręce wodą z mydłem
  • pracuj w rękawiczkach

Półpasiec w ciąży

Wystąpienie półpaśca w ciąży jest bardzo mało prawdopodobne, chociaż nie niemożliwe. Większym prawdopodobieństwem jest zachorowanie w ciąży na ospę wietrzną. Pojawienia się półpaśca w ciąży świadczy o reaktywacji zakażenia VZV na skutek zmniejszonej odporności komórkowej. W takiej sytuacji nie dochodzi do zakażenia matczyno-płodowego.  Ryzyko zakażenia wrodzonego w przypadku zachorowania matki na ospę wietrzną w pierwszych 2 trymestrach ciąży wynosi 1-2%. Ryzyko zachorowania na półpasiec szacuje się na <0,05–0,1%, czyli jest znikome.

Ciąża to stan podwyższonego ryzyka, dlatego każde zdrowotne wątpliwości powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Sam wirus VZV jest bardzo niebezpieczny dla płodu, jednak ospa ma zupełnie inny wpływ na ciąże niż półpasiec. Kobieta chorująca w ciąży na ospę wietrzną może przekazać wirusa rozwijającemu się dziecku. Mowa wówczas o tzw. wrodzonej ospie wietrznej, która może wywołać poważne wady u płodu (zanik komory mózgowej, wodonercze, zapalenie siatkówki oka). Problem ten dotyczy kobiet w pierwszej połowie ciąży, po 20. tygodniu nie notuje się zachorowań na ospę.

W przypadku półpaśca szanse na przekazanie wirusa są znikome. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie półpaśca wirus nie występuje we krwi, co zmniejsza szanse dostać się do organizmu noworodka. Warto podkreślić, że osoby chore na półpaśca nie powinny odwiedzać noworodka oraz rodziców. Zarażenie wirusem ospy może bowiem prowadzić do śmierci dziecka. Półpasiec u noworodków przybiera najcięższą postać jeśli zakażenie następuje w okresie od 5 dni przed porodem do 2 dni po porodzie. Choroba zazwyczaj trwa około 10 dni. W przypadku, gdy świeżo upieczony tatuś zachorował na półpaśca powinien jak najszybciej odbyć okres kwarantanny poza domem.

Leczenie półpaśca w ciąży

Leczenie półpaśca w ciąży różni się od tradycyjnego leczenia. Podawane są bowiem leki o działaniu przeciwwirusowym, głownie acyklowir. Warto także pomyśleć o domowych metodach łagodzenia bólu oraz swędzenia. Przed ich zastosowaniem należy jednak skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Środki wspomagające leczenie półpaśca w ciąży:

  • leki przeciwbólowe – paracetamol
  • chłodne kąpiele oraz zimne okłady
  • leki przeciwhistaminowe
  • luźne ubrania
  • galmanowy balsam do ciała

Półpasiec powikłania

Aby uchronić się przed półpaścem warto pomyśleć o szczepionce, która pozwala zmniejszyć ryzyko nawet o 50% oraz zmniejsza pierwsze objawy oraz dolegliwości w porównaniu do osób, które nigdy się nie szczepiły. Półpasiec nie wymaga hospitalizacji, jednak nie należy go lekceważyć. Szczepionka przeciwko ospie  składa się z dwóch dawek, które podaje się w odstępstwie 4-6 tygodni. Można zastosować ją od 9.miesiąca życia, bez górnej granicy wieku.

Jak w przypadku każdej choroby, tak i tu może dojść do nieprzyjemnych komplikacji, a należą do nich m.in.:

  • utrzymujące się nawet kilka lat po przebyciu choroby nerwobóle, które powodują, że delikatne dotknięcie skóry jest odczuwane jako silny ból
  • porażenie nerwu trójdzielnego lub twarzowego
  • porażenie nerwu słuchowego, którego skutkiem jest częściowa utrata słuchu
  • porażenie nerwu okoruchowego, bloczkowego i odwodzącego odpowiadających za unerwienie mięśni poruszających gałką oczną
  • stan zapalny błony naczyniowej oka oraz rogówki

Półpasiec diagnostyka i śmiertelność w Polsce

W Stanach Zjednoczonych na półpaśca umiera około 100 osób rocznie.  W Polsce statystyki obejmują od jednego do kilku zgonów rocznie. Warto jednak podkreślić, że półpasiec nie podlega obowiązkowi zgłaszania. Dlatego dokładne dane statystyczne mogę odbiegać od podanych. W Stanach Zjednoczonych około 30% hospitalizowanych to osoby z obniżoną odpornością oraz przyjmujące leki immunosupresyjne. Wraz ze wzrostem zachorowań na choroby nowotworowe można oczekiwać gwałtownego wzrostu zapadalności na półpasiec.

Facebook
WhatsApp
Twitter
LinkedIn
Pinterest