Pro-laktyna – jeśli kojarzy się z hormonem stymulującym produkcję mleka u ssaków, to jest to dobry trop. Otóż tej właśnie funkcji zawdzięcza swoją nazwę, chociaż według licznych badań tych funkcji może mieć mnóstwo.. około 300! Można je podzielić na: reprodukcyjne, metaboliczne, regulacji płynów, regulacji układu immunologicznego oraz regulacji funkcji behawioralnych. Pole działania prolaktyny w organizmie człowieka jest więc dosyć szerokie. Warto wiedzieć jak ważny jest to hormon w naszym organizmie, o czym świadczy zbyt wyskoki lub za niski jego poziom.
Spis treści
Jak wygląda proces wytwarzania prolaktyny?
Prolaktyna u człowieka to hormon produkowany w przysadce mózgowej, w przedniej jej części, ale także w innych miejscach, w macicy, piersiach, prostacie, skórze, przez komórki odpornościowe po komórki tkanki tłuszczowej. Jej występowanie reguluje inny hormon – dopamina. Dopamina z kolei, wytwarzana jest przez podwzgórze, znajdujące się tuż nad przysadką mózgową. Jej zadaniem jest hamowanie wytwarzania prolaktyny, stąd im więcej będzie dopaminy, tym mniej prolaktyny zostanie uwolnione. A co reguluje występowanie dopaminy? Prolaktyna! W ten sposób tworzy się pętla układu zwrotnego. Jeden i drugi hormon muszą występować w takiej ilości, by organizm pracował w sposób prawidłowy. Jeden i drugi muszą się kontrolować. Na tym nie koniec, są jeszcze estrogeny, które także pełnią rolę regulatora wydzielania prolaktyny. Nie hamują jej jednak, przeciwnie, zwiększają produkcję i wydzielanie prolaktyny z przesadki mózgowej, co jest niezbędne szczególnie podczas ciąży.
Jaki jest odpowiedni poziom prolaktyny?
Wynosi on 20 ng/ml ( z wyjątkiem kobiet spodziewających się dziecka oraz karmiących piersią). Nie jest to wartość stała, ponieważ stężenie prolaktyny we krwi stale się zmienia, jest znacznie wyższe późnym wieczorem i rano, później znacznie się to obniża. Zdarzają się też sytuacje, które podnoszą poziom prolaktyny, np. po zwykłe zjedzenie posiłku, podczas seksu, w wyniku stresu. Zwykle należy poddać się badaniom prolaktyny jeśli występują zaburzenia owulacji, miesiączkowania, bądź w diagnostyce przyczyn niepłodności oraz gruczolaka przysadki. Samo badanie jest dosyć proste, można to zrobić podczas badania krwi. Na wyniki także nie czeka się długo, często jeden dzień.
Na co wskazują poszczególne normy prolaktyny?
- 5-25 ng/ml – tyle wynosi prawidłowa norma,
- powyżej 25 ng/ml – mogą zdarzać się nieregularne miesiączki, cykle bezowulacyjne,
- powyżej 50 ng/ml – zdarza się zupełne zatrzymanie miesiączkowania,
- powyżej 100 ng/ml -istnieje ryzyko guza przysadki.
Zbyt wysokie a zbyt niskie stężenie prolaktyny we krwi
Podwyższony poziom prolaktyny – hiperprolaktynemia – najczęściej występuje podczas ciąży, ale także jako konsekwencja leków (estrogenów i doustnych środków antykoncepcyjnych, leków przeciwpadaczkowych oraz przeciwpsychotycznych ),które zmniejszają działanie dopaminy w organizmie, przy niedoczynności tarczycy oraz w wyniku występowania łagodnych guzów przysadki. Objawami mogą być: zaburzenie cyklu miesiączkowego, obniżone libido, bóle głowy, zaburzenia widzenia, niedobór estrogenu u kobiet oraz testosteronu u mężczyzn. Hiperprolaktynemia jest możliwa do zaleczenia, za pomocą leków, które naśladują działanie dopaminy. Pierwszym lekarzem, którego należy się zwrócić to ginekolog-endokrynolog.
Co zrobić przy zbyt wysokim poziomie prolaktyny?
Niestety nie istnieje jeden skuteczny sposób, który obniżyłby zbyt wysoki poziom prolaktyny we krwi. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, w przypadku chorób (nowotworów) które powodują dodatkowe podwyższenie jej stężenia w organizmie. Jeśli za zwiększony poziom tego hormonu odpowiadają leki – należy po konsultacji z lekarzem je odstawić. W przypadku innych chorób związanych z tarczycą, nerkami lub wątrobą – samo ich leczenie obniża poziom prolaktyny.
Za niska prolaktyna
W tym przypadku – hipoprolaktynemia, czyli obniżone stężenie prolaktyny we krwi. Stan ten występuje dużo rzadziej i może się pojawiać u osób z niedoczynnością przysadki. Może być również wynikiem przyjmowania niektórych leków. Zbyt niski poziom prolaktyny, w przypadku ciąży – może prowadzić do niewystarczającej ilości produkowanego mleka. Po za tym, zbyt niska prolaktyna nie powoduje większych problemów zdrowotnych – może jedynie zmniejszyć odporność na niektóre zakażenia.
Prolaktyna u mężczyzn
Choć wydawać by się mogło, że kwestia stężenia prolaktyny we krwi dotyczy głównie kobiet, jednak tak nie jest. U mężczyzn prolaktyna jest hormonem odpowiedzialnym za wydzielanie testosteronu poprzez stymulowanie jąder. Podwyższone stężenie prolaktyny we krwi u mężczyzn nie występuje wcale rzadko. Wiąże się to z zaburzeniami erekcji, niepłodnością, obniżeniem popędu płciowego oraz z zmniejszeniem uwapnienia kośćca. Może dojść także do innych zaburzeń, tj. ginekomastia, czy osteoporoza. U panów badanie prolaktyny będzie wykonywane także jeśli zaistnieje podejrzenie występowania gruczolaka przysadki. Z kolei przy niskiej prolaktynie jakość nasienia jest gorsza oraz zmniejsza się poziom androgenów.
