Kozłek lekarski, zwany także walerianą, to jeden z najpopularniejszych środków uspokajających, rozkurczowych i zwalczających bezsenność. Od lat stosowany jest zarówno w ziołolecznictwie, jak i w medycynie konwencyjnej.
Kozłek lekarski to roślina dwuletnia, której wysokość może dochodzić do nawet 2 metrów. W Polsce rośnie dziko, najczęściej na terenach wilgotnych. Znajdziemy ją przede wszystkim na podmokłych łąkach, w pobliżu jezior, kanałków, ale także w lesie. Kłącze i korzeń kozłka to dwa elementy najczęściej wykorzystywane w lecznictwie. Zbiera się je wiosną, przed kwitnieniem, oraz jesienią, kiedy nasiona są już dojrzałe.
Spis treści
Kozłek lekarski – uprawa
W celach medycznych używa się najczęściej roślin z upraw. Kozłek lekarski ma umiarkowane wymagania glebowe. Najlepiej wybrać dla niego miejsce nasłonecznione, na żyznej i zwapnowanej glebie o dostatecznej wilgotności. Najczęściej uprawia się go z przygotowanej w sierpniu rozsady. Na miejsca stałe sadzimy rośliny we wrześniu lub kwietniu, pamiętając również o ich sporych rozmiarach – odległości między nimi powinny wynosić około 50 centymetrów. Kozłek wymaga nawożenia uniwersalnymi nawozami mineralnymi. Obrywanie powstających kwiatostanów kozłka sprzyja rozwojowi korzeni, które są surowcem zielarskim. Zbiór korzeni przeprowadza się jesienią.
Właściwości a kozłek lekarski
1. Działanie uspokajające i nasenne
Korzeń i kłącza kozłka lekarskiego obniżają aktywność ośrodkowego układu nerwowego. W konsekwencji odprężają organizm, uspokajają, wyciszają i ułatwiają zasypianie. Są wykorzystywane do leczenia epilepsji i wzmagają koncentrację. Kozłek jest skuteczną pomocą w walce z umiarkowaną bezsennością, szczególnie w przypadkach, kiedy zasypianie jest uniemożliwione przez stany niepokoju czy pobudzenia nerwowego. Ponadto poprawia jakość snu, wydłuża jego czas i pomaga w przesypianiu całej nocy bez wybudzeń.
2. Zwalczanie dolegliwości układu pokarmowego
Kozłek zwiększa produkcję śliny, która znacznie ułatwia proces trawienia pokarmu i wzmaga wydzielanie soków żołądkowych, które proces ten przyspieszają. Ponadto roślina działa wiatropędnie i rozkurczowo, więc przynosi ulgę w bólach i skurczach żołądka.
3. Łagodzenie bólu miesiączkowego
Dzięki działaniu rozkurczowemu, kozłek niweluje ból miesiączkowy. Stosowany jest także przez kobiety cierpiące na zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Działa wyciszająco i uspokajająco, dlatego polecany jest także w okresie przekwitania.
4. Walka z łupieżem
Napar z kozłka można stosować także zewnętrznie. Nakładany na skalp głowy usuwa łupież i ogranicza łojotok. Pomaga także w walce z niektórymi chorobami skóry.
5. Ból głowy
Kozłek może również uśmierzyć ból głowy i pulsowanie w skroniach spowodowane stresem i napięciem organizmu.
Kozłek lekarski – zastosowanie
O działaniu kozłka decyduje często to, czy wyciągi z niego przygotowywane są na bazie alkoholu czy wody, ponieważ zawarte w nim olejki eteryczne i walepotriaty czasem rozpuszczają się lepiej w alkoholu. Preparaty z kozłka lekarskiego można zarówno kupić w aptece, jak i przygotować samodzielnie w domu.
- Maceracja i napar – posiekany korzeń kozłka lekarskiego namocz przez przynajmniej 8 godzin w zimnej wodzie. Następnie przygotuj z niego napar. Pij przed snem lub w celu uspokojenia nerwów. Możesz także przemywać nim rany i wrzody.
- Nalewka – 2 płaskie łyżki świeżo startego korzenia kozłka zalej 250 ml spirytusu. Odstaw na tydzień, co jakiś czas wstrząsaj butelką. Nalewka obniża ciśnienie i działa uspokajająco.
- Kompres – mały ręcznik namocz w nalewce z kozłka, a następnie przyłóż w wybranym miejscu na ciele. Kompres działa rozkurczająco na skurcze mięśni.
Przeciwwskazania
Waleriany nie wolno łączyć z lekami przeciwhistaminowymi, zwiotczającymi mięśnie, uspokajającymi, nasennymi, antynapadowymi, środkami stosowanymi w leczeniu chorób psychicznych, a także alkoholami i innymi środkami odurzającymi. Osoby chore na raka, przyjmujące leki przeciwgrzybicze, środki obniżające poziom cholesterolu, cierpiące na choroby nerek lub wątroby przed użyciem powinny skontaktować się z lekarzem. Kozłka lekarskiego unikać powinny również kobiety w ciąży lub karmiące piersią oraz dzieci poniżej 12. roku życia.
Kozłek lekarski to roślina znana przede wszystkim ze swojego działania uspokajającego. Stosowana jest także przez osoby cierpiące na umiarkowaną bezsenność. Jeśli spotkało Cię ostatnio wiele stresu, koniecznie zainteresuj się kozłkiem i jego odprężającymi właściwościami. Pamiętaj jednak, że istnieje szereg przeciwwskazań, z którymi koniecznie się zapoznaj przed użyciem.
