Jaskra jest jedną z najbardziej niespodziewanych chorób – może rozwijać się niepostrzeżenie przez wiele lat, prowadząc do stopniowej utraty wzroku. Osoby dotknięte jaskrą najczęściej dowiadują się o niej o wiele za późno. Według Światowej Organizacji Zdrowia blisko 8 milionów ludzi na całym świecie straciło wzrok z powodu tej choroby. Czy wiesz, jak możesz się przed nią chronić?
Spis treści
Jaskra – przyczyny
Jaskra jest chorobą nerwu wzrokowego. Bardzo niepokojące jest to, że na ogół ujawnia się dopiero wtedy, gdy dojdzie już do znacznego uszkodzenia wzroku. Obok zaćmy jaskra jest najczęstszą chorobą prowadzącą do całkowitej ślepoty.
Jaskra powoduje powolne i nieodwracalne zamieranie nerwu wzrokowego, który łączy oko z mózgiem. Najczęściej dzieje się tak pod wpływem nadmiernego wzrostu ciśnienia w gałce ocznej. Zgromadzona w oku wodnista ciesz, ciągle podwyższając ciśnienie, stopniowo coraz bardziej naciska na nerw wzrokowy i finalnie – uszkadza go. Skutkiem tego jest pogłębiające się zawężenie pola widzenia, które początkowo (nawet przez wiele lat) jest niezauważalne. Z czasem ten proces doprowadza do całkowitego oślepnięcia.
Wzrost ciśnienia w gałce ocznej nie jest jedyną przyczyną powstania jaskry, ponieważ często ciśnienie w oku pacjenta może być w normie, a choroba i tak będzie postępować.
Jakie są więc inne przyczyny?
Czasem możemy mieć też do czynienia z upośledzeniem krążenia w tylnej części oka. Skutkuje to tym, że z braku tlenu komórki nerwu wzrokowego ulegają stopniowemu zniszczeniu. To jedna z przyczyn. Inna to – niestety – geny. Jaskra wrodzona, spowodowana „złymi” genami, może wykształcać się już w wieku niemowlęcym. Jest jednak najmniej spotykana ze wszystkich rodzajów tego schorzenia, choć najprawdopodobniej najszybciej postępująca. Jeszcze kolejną przyczyną zachorowalności na jaskrę są inne schorzenia układu wzrokowego, nowotwory oraz długie stosowanie sterydów.
U większości osób jaskra przebiega bezobjawowo i dopiero rozległe uszkodzenie wzroku ograniczające pole widzenia motywuje chorego do szukania pomocy wśród specjalistów. Choć schorzenie to dotyka głównie osoby po 40. roku życia, tak również możliwe jest, że zapadną na nią młodsi – w tym dzieci. Według Polskiego Towarzystwa Okulistycznego w naszym kraju może żyć nawet 700 tysięcy osób dotkniętych jaskrą, z czego jedynie 70 tysięcy chorych pacjentów jest zarejestrowanych w specjalistycznych poradniach.
Istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą być predykatorami zachorowalności na jaskrę. Wśród nich wymieniamy, m.in.: podwyższone ciśnienie w oku oraz ogólne nadciśnienie, wiek powyżej 35 roku życia, częste migreny, cukrzycę, występowanie tej choroby w rodzinie (dziedziczność).
Jaskra – objawy
Niestety fakty nie są optymistyczne – pierwsze zauważalne dla pacjenta objawy występują dopiero, gdy nerw wzrokowy zostanie już w większości uszkodzony (zniszczenia w nerwie wzrokowym wynoszą wówczas 80-90%). Często pierwszymi objawami są pogorszenie ostrości widzenia, mdłości, migrenowe bóle głowy lub silny ból oka oraz jego zaczerwienienie.
Należy jednak podkreślić, że większość chorych osób nie doświadcza tych objawów. Dlatego tak istotne są badania diagnostyczne, dzięki którym można jak najwcześniej wykryć chorobę.
Jak zapobiegać?
Aby uchronić się przed negatywnymi skutkami jaskry powinno się poddać specjalistycznym badaniom okulistycznym. Wyłącznie dzięki temu można zatrzymać rozwój jaskry na jej wczesnym etapie. Polskie Towarzystwo Okulistyczne podkreśla, że po 35. roku życia każdy powinien raz w roku zgłosić się na kontrolne badania. Badania okulistyczne w kierunku wykrycia jaskry są kompleksowe. Okulista mierzy ciśnienie wewnątrz oka, bada dno oka oraz sprawdza ostrość wzroku i pole widzenia.
Jaskra – leczenie
Oczywiście, wykrycie jaskry nie równa się pewności o nadchodzącej całkowitej utracie wzroku. Dzięki leczeniu farmakologicznemu można powstrzymać niszczenie nerwu wzrokowego – o ile tylko proces leczenia zostanie wszczęty odpowiednio wcześnie. Należy jednak wiedzieć o tym, że zniszczenie nerwu wzrokowego jest nieodwracalne i żadne środki farmakologiczne nie przywrócą mu pełnej sprawności. Właśnie dlatego tak ważne jest jak najczęstsze prowadzenie badań diagnostycznych w kierunku rozwoju jaskry. Jaskrę można leczyć również poprzez bardziej „innowacyjne” sposoby, jak m.in. laseroterapia oraz metody chirurgiczne.
Możemy spędzić wiele lat na niewiedzy i stopniowej degradacji nerwu wzrokowego – dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne. Jeśli nie pamiętasz, kiedy ostatnio byłeś u okulisty, to najwyższy czas to zmienić! Zadbaj o swój wzrok już dzisiaj.