Jaskra stanowi jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku. Jej przyczyny nie są do końca poznane. Rozwija się na ogół bezobjawowo i często przez długi czas. Jaskrę z reguły wykrywa się przypadkiem podczas rutynowego badania wzroku lub przy dobieraniu okularów. Jak zatem rozpoznać pierwsze objawy i kto należy do grupy ryzyka?
Spis treści
Jaskra – co to za choroba?
Jaskra to choroba oczu, która może prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Choć właściwie należałoby zacząć od tego, że nie jest to jedna choroba. Mianem jaskry określa się grupę schorzeń, których następstwem jest stopniowy zanik nerwów wzrokowych aż do wystąpienia całkowitej ślepoty. Jednakże przyczyny i objawy każdego z nich są inne, a co za tym idzie, wymagają też zastosowania różnych metod leczenia.
Rodzaje jaskry
Według jednej z klasyfikacji wyróżnia się jaskrę pierwotną i wtórną. Jaskra pierwotna jest niejako wrodzona, ma podłoże genetyczne, a więc często występuje u kilku osób w rodzinie. Choroba dotyczy obu gałek ocznych, choć tempo jej rozwoju może być w każdym oku inne. Jaskra wtórna natomiast jest konsekwencją wystąpienia innej choroby oczu. Może pojawić się jako następstwo urazu lub nowotworu, a także wynikać z długotrwałego stosowania sterydów.
Wśród wielu schorzeń określanych mianem jaskry wskazuje się m.in. jaskry zamkniętego kąta, czy jaskry otwartego kąta. Pierwsza z nich związana jest z zamknięciem kanału, którym odprowadzana jest ciecz wodnista z oka. Całkowite zamknięcie skutkuje ostrym atakiem jaskry – pojawiają się bóle głowy, drażliwość gałki ocznej, nudności, a przede wszystkim występuje wysokie ciśnienie w oku.
Jaskra otwartego kąta natomiast wiąże się z zaburzeniem działania struktur, które odpowiadają w oku za odpływ cieczy wodnistej. Rozwija się ona stopniowo, a zgłaszający się pacjenci mają z reguły już dość znacznie ograniczone pole widzenia (nawet do 50%). Pomiar ciśnienia w oku może okazać się niemiarodajny, gdyż w typ przypadku dość znacznie się ono waha. Postawienie diagnozy opiera się zatem przede wszystkim na badaniu nerwu wzrokowego.
Przyczyny jaskry
Jaskra przyczyny ma dość zróżnicowane. Dużo zależy od jej rodzaju, choć za podstawowy czynnik wystąpienia tego schorzenia niemalże zawsze uważano zbyt wysokie ciśnienie występujące w gałce ocznej. Nie zawsze jednak stanowi ono przyczynę wystąpienia jaskry. Choroba ta może mieć bowiem podłoże genetyczne – szczególnie narażone są osoby, których krewni chorowali na jaskrę. Czynnikiem ryzyka, który może przyczynić się do pojawienia się tej choroby, jest także cukrzyca, miażdżyca, krótkowzroczność, duży stres, nadciśnienie, a nawet migreny. Jaskra może wystąpić także w następstwie urazu oka.
Objawy, na które warto zwrócić uwagę
W przypadku choroby takiej, jak jaskra objawy początkowo są dość słabe i mogą okazać się dość niejednoznaczne, jednakże z czasem ulegają one nasileniu. Symptomy, które wskazują na konieczność skontaktowania się z lekarzem to m.in. widzenie tunelowe, pogorszenie wzroku, pojawienie się aureoli (halo), gdy spoglądamy na źródło światła, ból oka, nudności, a nawet wymioty czy też światłowstręt. Jednakże w przypadku, gdy znajdujemy się w grupie ryzyka warto raz na rok lub dwa lata udać się na kontrolną wizytę u okulisty.
Jaskra – rozpoznanie
Podstawą do rozpoznania jaskry jest zaobserwowanie zmian wyglądu tarczy nerwu wzrokowego, a także wystąpienie ograniczenia pola widzenia. Przed postawieniem diagnozy wykonuje się szereg badań w tym m.in. analizę ostrości wzroku, badanie pola widzenia, badanie dna oka, badanie kąta przesączania czy pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Leczenie jaskry – na czym polega?
Metody stosowane podczas leczenia jaskry zależą głównie od konkretnego typu tego schorzenia, a także stopnia jego zaawansowania. W początkowych stadiach stosuje się przede wszystkim przeciwjaskrowe krople do oczu. Pozwalają one na obniżenie ciśnienia w oku poprzez usprawnienie przepływu cieczy wodnistej bądź też hamowanie jej wydzielania. Krople te zawierają najczęściej leki z takich grup jak: pilokarpina, prostaglandyny, czy beta-blokery. Ich działanie jest silne, a także wiąże się z wystąpieniem wielu skutków ubocznych.
W przypadku jaskry możliwe jest także wykonanie jednego z zabiegów, które moją skorygować stan anatomiczny oka. Mogą to być zarówno zabiegi laserowe, jak i operacja, w ramach której wymienia się za dużą soczewkę pacjenta na sztuczną, dzięki czemu odblokowane zostają drogi odpływu cieczy wodnistej, bądź też wykonuje się w oczach sztuczny odpływ.
W przypadku choroby takiej, jak jaskra leczenie nie zawsze pozwoli na całkowite pozbycie się choroby. Kompletne wyleczenie możliwe jest, gdy mamy do czynienia z jaskrą pierwotną zamkniętego kąta, gdyż problemem jest tutaj struktura anatomiczna oka, a zatem jej korekcja pozwala wygrać z jaskrą. Jednakże, kiedy w grę wchodzą przyczyny genetyczne (np. w jaskrze pierwotnej otwartego kąta), możliwe jest jedynie spowalnianie postępów choroby przy pomocy odpowiednio dobranego leczenia.
Jaskra jest chorobą, która niepostrzeżenie może odebrać nam wzrok. Dlatego też, jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka lub pojawiają się niepokojące objawy związane ze wzrokiem, należy niezwłocznie odwiedzić lekarza specjalistę, aby możliwe było jak najwcześniejsze zdiagnozowanie ewentualnej choroby i rozpoczęcie niezbędnego leczenia. Jest to tym istotniejsze, że postęp jaskry można spowolnić lub wręcz zatrzymać, jednakże nie da się cofnąć jej skutków, szczególnie gdy doszło do uszkodzenia nerwu wzrokowego.
