To od niego zależy praca naszego serca, nasze samopoczucie, sprawność mięśni i odporność organizmu. Ponad 70% żelaza wchodzi w skład hemoglobiny, która dostarcza tlenu do naszych mięśni i komórek ciała. Jeśli serce zaczyna bić nam szybciej, czujemy apatię, oraz dyszymy po każdych pokonanych schodkach, powinniśmy sprawdzić jego poziom. Dlaczego to takie ważne?
Spis treści
Produkty bogate w żelazo
Powszechnie uważa się iż niedobór żelaza wynika z braku mięsa w codziennym pożywieniu. Oznaczałoby to iż weganie nie mają szans na wyrównanie jego poziomu i skazani są na anemię. To nieprawda. Na szczęście źródła żelaza są różne i wybór jest ogromny, również wśród roślin i warzyw z naszego ogródka. Dieta bogata w żelazo to gwarancja zdrowia, dlatego uwzględniamy w niej:
- źródła hemowe, czyli inaczej pochodzenia zwierzęcego, głównie: chude mięso czerwone, podroby (zwłaszcza wątróbka!), żółtka jaj i drób
- źródło niehemowe, czyli źródła nie bazujące na mięsie i produktach pochodzących od zwierząt: szpinak, natka pietruszki, buraki, botwinka, rośliny strączkowe, orzechy, rzeżucha, brokuły, a także suszone owoce (np. morele i śliwki).
Żelazo norma
Norma żelaza zależy przede wszystkim od płci. Odczytując wyniki laboratoryjne skupmy się na wskaźnikach podanych przez dane laboratorium, które często się różnią między sobą. Najczęściej, w przypadku kobiet mówimy o normach 6,6-26 mmol/l (37-145 mg/dl),a w przypadku mężczyzn 10,6-28,3 mmol/l (50-158 mg/100dl). Warto te wyniki skonfronotwać z wynikami hemoglobiny, które dostaniem po wykonaniu standardowej morfologii krwi. Norma dla kobiet: 11,5-15,5 g/dl, a dla mężczyzn 14-18 g/dl.
Żelazo objawy i skutki niedoboru
Niedobory zdarzaj się często, zwłaszcza w przypadku diet ubogich w mięso lub odpowiednie warzywa. Dziennie zapotrzebowanie na żelazo (u osoby dorosłej) to 10-20mg. Kiedy nie dostarczamy organizmowi odpowiedniej ilości składnika w pożywieniu dochodzi do tzw. anemii. Jest to choroba zwana niedokrwistością, wynikającą z niedoboru hemoglobiny we krwi. Jej przyczyną może być również niedobór witamin b12 lub kwasu foliowego. Kiedy odczuwamy apatię, zaczynają nam wypadać włosy, łamią się paznokcie, jesteśmy wyjątkowo bladzi i mamy trudności w koncentracji to znak, że należy wprowadzić do jadłospisu produkty wymienione powyżej. W przypadku sporych niedoborów lub trudności z wchłanianiem, lekarz może zdecydować się na farmakologiczną suplementację.
Żelazo nadmiar
Powszechnie dużo chętniej i częściej wspomina się o niedoborach żelaza w organizmie. Ważne jednak jest nadmienienie, iż to jego nadmiar może mieć poważniejsze i bardziej negatywne skutki dla naszego zdrowia. Jeśli zauważamy chroniczne zmęczenie, bóle stawów, osłabienie, spadek masy ciała, należy wykonać kontrolne badania. Najczęściej na nadmiar żelaza cierpią mężczyźni w średnim wieku. Skutki są niebezpieczne, ponieważ wpływają na działanie wątroby i trzustki, a tym samym mogą przyczynić się do rozwoju nowotworów. Dodatkowo układ ruchowy narażony jest na powstawanie zwyrodnień, które utrudniają poruszanie się, oraz mogą skutkować sepsą. Kobiety, które dotyka ten problem mają zaburzenia miesiączkowania. Powodem powstawania nadmiaru żelaza jest, oczywiście, dieta nasączona tym pierwiastkiem oraz choroba zwana hemochromatozą. Powoduje ona nadmierne wchłanianie żelaza z całego układu pokarmowego.
Suplementacja żelazo
- żelazo w tabletkach – najpopularniejszy sposób suplementacji i redukowania niedoborów. Możemy je dostać zarówno na receptę jak i bez recepty (w formie kompleksów różnych witamin i związków)
- żelazo dla dzieci – w przypadku niedoboru żelaza u dzieci producenci oferują nam specjalne środki suplementacji. Popularne są tabletki do żucia, które nadają się dla dzieci powyżej 4 roku życia (koszt ok 60zł). Taki sposób dostarczenia żelaza jest ważny, gdy zdiagnozowano u dziecka alergię na jaja, białka mleka itd.
- krople żelazo – a właściwie zawiesina doustna, którą dostarczamy pacjentowi bezpośrednio na język. Taki sposób aplikowania przyśpiesza i ułatwia jego przyswajanie (jeśli chory wykazuje ograniczoną wchłanialność), oraz jest dużo bezpieczniejsze od rozpuszczalnych soli z żelazem. Stosuje się je w przypadku dużych niedoborów, albo w przypadku niemowląt.
- kroplówka z żelazem –stosuje się ją w przypadku bardzo poważnych, zagrażających życiu sytuacji, kiedy niezbędna jest bezpośrednia i szybka aplikacja. Najczęściej w przypadku kobiet w ciąży, lub po poważnych wypadkach, operacjach i urazach
- zastrzyki z żelazem – sposób aplikowania dla tych, którzy mają problemy na tle układu pokarmowego. Gdy po próbie suplementacji tabletkami występują zaparcia i nudności lekarz może zdecydować się na zastrzki (zwłaszcza gdy wchłanialność układu pokarmowego jest ograniczona), które są dość bolesne, ale jednocześnie wyjątkowo skuteczne
Żelazo w ciąży
Niezwykle istotne jest dbanie i regularne kontrolowanie żelaza we krwi, podczas trwania ciąży. Bardzo często, samoistnie spada poziom hemoglobiny we krwi, na skutek czego matka zaczyna odczuwać poważne osłabienie. To żelazo gwarantuje prawidłowy rozwój płodu, głównie mózgu i jego tkanek. Lekarze starają się dostarczać je wraz z pożywieniem, ale w przypadku poważnych niedoborów decydują się na suplementację. W przypadku przyszłej mamy normy są inne, niż w przypadku kobiety nieprzechodzącej tego okresu. O anemii mówi się gdy poziom spadnie poniżej 11g/dl.
