Historia chleba sięga odległych czasów starożytności. Na przestrzeni wieków, wygląd pieczywa i sposób jego wytwarzania ewoluował, jednak chleb zawsze stanowił podstawowy składnik diety. Dziś jadamy go równie chętnie, a wypiekany z ciasta na bazie zakwasu i mąki orkiszowej – jest nie tylko smaczny, ale posiada też niesamowite właściwości. Czy znasz je wszystkie?
Spis treści
Orkisz i pozyskiwanie mąki
Orkisz, nazywany też szpelcem jest jednym ze zbóż. To odmiana pszenicy uznawana za jedną z najzdrowszych. Uprawiano ją już ok. 7 tysięcy lat temu na Bliskim Wschodzie, a na terenach dzisiejszej Polski i innych krajów europejskich już od ok. VIII wieku. W późniejszych czasach, pszenicę orkisz zastąpiły inne zboża, jednak obecnie znów jest popularna. Szczególnie doceniamy ten rodzaj pszenicy za bogactwo wielu składników odżywczych, które skrywa w swych małych ziarnach.
Aby chleb orkiszowy mógł trafić na nasze stoły, w pierwszej kolejności trzeba zebrać plony i pozyskać mąkę. W tym celu wykorzystuje się maszyny, które obierają ziarna z tzw. plew za pomocą spiralnych ostrzy. Tak przygotowane ziarna należy oczyścić, a następnie rozdrobnić. Na tym etapie powstaje mąka biała, razowa i otręby.
Chleb orkiszowy i jego właściwości
Żyjąca prawie 900 lat temu – św. Hildegarda z zakonu benedyktynek uważała, że orkisz zawiera wszystko, co jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.
Jak się okazuje, kobieta miała wiele racji, ponieważ odkryto, że chleb na bazie mąki orkiszowej, a nie zwykłej – pszenicznej, zawiera wysokowartościowe białko i dobrze przyswajalny gluten. Na dodatek jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega – 6, omega – 9) oraz steroli roślinnych, które wpływają pozytywnie na układ krążenia. Pomagają w walce z niezdrowym cholesterolem obniżając jego poziom we krwi oraz stabilizują poziom cukru.
Orkisz zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D) oraz witaminy rozpuszczalne w wodzie z grupy B (B1, B2, B6, B12), które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Biorą udział w powstawaniu czerwonych płytek krwi, wspierają pracę serca i mózgu. Ich niedobory mogą objawiać się uczuciem osłabienia organizmu, problemami z koncentracją i zasypianiem. Witaminy z grupy B wspomagają przyswajanie mikro i makro elementów, które w pszenicy orkiszowej występują równie licznie. To m. in. magnez, cynk, selen i żelazo – związki odpowiedzialne np. za zdrowy i piękny wygląd skóry, włosów oraz paznokci.
Ponadto, pieczywo orkiszowe – za sprawą tego zboża pomaga w walce z nadwagą i otyłością. Zapewnia uczucie sytości na dłuższy czas i charakteryzuje się mniejszą kalorycznością, niż chleb wypiekany z tradycyjnej mąki pszenicznej. Orkisz reguluje też pracę jelit, ułatwiając trawienie, co czyni go pożądanym składnikiem w jadłospisie osób przebywających na diecie odchudzającej.
Dowiedziono także, że zboże to posiada w swoim składzie czynną substancję biologiczną, która spełnia funkcję naturalnego antybiotyku. Jego właściwości sprawiają, że wspiera on układ odpornościowy, działa prewencyjnie w powstawaniu nowotworów i stanów zapalnych.
Chleb orkiszowy – przepis
Aby wykonać chleb orkiszowy na zakwasie, potrzebne Ci będą:
- 300 gram pełnoziarnistej mąki orkiszowej,
- 300 gram jasnej mąki orkiszowej (typ 720),
- 300 ml letniej wody,
- zakwas orkiszowy,
- 1,5 łyżeczki soli
Przygotowanie zakwasu:
- 600 g pełnoziarnistej mąki orkiszowej,
- 600 ml letniej wody
Zakwas orkiszowy przygotuj 5 dni przed pieczeniem chleba. 200 gram mąki i 200 ml wody zmieszaj ze sobą. Odstaw w szklanym naczyniu na jedną dobę. Następnego dnia, dodaj do powstałej mikstury 100 gram mąki i 100 ml wody. Pozostaw na 24 godziny. Czynność powtarzaj przez kolejne 3 dni.
Przygotowanie chleba:
Do miski przesyp suche składniki – dwa rodzaje mąk i sól. Następnie dodaj zakwas orkiszowy, stopniowo wlewaj wodę. Powstałą masę wyrabiaj ręcznie lub przy użyciu miksera przez ok 5-6 minut.
Pozwól, aby ciasto odpoczęło. Zostaw je pod przykryciem na 120 minut. Po upływie dwóch godzin, zauważysz, że ciasto znacznie zwiększyło swoją objętość. To czas, aby ciasto zaczęło swoim wyglądem przypominać chleb – uformuj z niego zgrabny bochenek, a potem przełóż do wiklinowego koszyka wyłożonego ściereczką. Chleb oprószony mąką i przykryty ściereczką, ponownie odstaw na dwie godziny.
Piekarnik rozgrzej do 250 stopni i nastaw termoobieg. Na jego dnie ustaw miskę z wodą – dzięki temu pieczywo nie będzie przesuszone. Ułóż chleb na blasze wyłożonej wcześniej papierem do pieczenia i wstaw do piekarnika. Po 10 minutach zmniejsz temperaturę do 200 stopni, a termoobieg zastąp funkcją „góra-dól”. Wypiekaj jeszcze ok. 30 minut. Po ostudzeniu delektuj się smakiem domowego chleba, smacznego!
