Smog jest problemem, z którym najbardziej uprzemysłowione miasta na całym świecie borykają się od lat – w Polsce jednak o kwestii tej zaczęto głośno dyskutować dopiero w ostatnim czasie. Wydawałoby się, że w dobie ogólnodostępnej informacji ludzka świadomość zacznie rosnąć i wszyscy zaczniemy żyć bardziej „eko”. Niestety, być poinformowanym nie zawsze jest równoznaczne z podjęciem działania.
Spis treści
Co to jest smog?
Nazwa „smog” stanowi zlepek dwóch wyrazów: smoke (dym) oraz fog (mgła). Jest to mgła zawierająca zanieczyszczenia powietrza powstałe na skutek ludzkich działań. W Polsce pojawia się głównie w bezwietrzne zimowe dni.
Wyróżnia się dwa rodzaje smogu:
- smog klasyczny – nazywany inaczej londyńskim lub kwaśnym, występuje od listopada do lutego w umiarkowanej strefie klimatycznej; jego obecność odnotowuje się na obszarach, gdzie domy ogrzewane są przez spalanie paliw stałych (np. węgla);
- smog fotochemiczny – inaczej smog typu Los Angeles, tworzy się głównie w miesiącach letnich. Powstaje w bardzo słoneczne, ciepłe dni, kiedy na ulicach panuje duży ruch. Obserwowany jest w największych, najbardziej zurbanizowanych miastach na świecie.
Smog i jego przyczyny – czyli dlaczego w ogóle mamy z nim problem?
Aby smog powstał, muszą mieć miejsce konkretne warunki pogodowe – najbardziej sprzyjającymi ku temu są: brak wiatru oraz duża wilgoć. Oprócz tego konieczne jest zjawisko inwersji powietrza polegające na tym, że ciepłe powietrze unosi się nad zimnym. Wówczas potrzeba jedynie uruchomienia lokalnych kotłów i smog mamy gwarantowany.
Instalacje grzewcze będące źródłem kwaśnego smogu są używane w ponad 49% polskich domów! Właśnie z tego powodu Sejmik Małopolski wprowadził w życie uchwałę antysmogową, która zakłada obowiązek wymienienia starych kotłów na nowe piece (zasilane na paliwa stałe) do 2023 roku.
Innym problemem jest palenie odpadami – w ten sposób Polacy pozbywają się horrendalnej liczby, bo aż 2 milinów ton odpadów rocznie! Odpady służące jako źródło ciepła są bardziej toksyczne niż jakiekolwiek inne paliwo – przy ich spalaniu powstaje m.in. cyjanowodór. Mieszkańcy gospodarstw domowych często twierdzą, że po prostu nie stać ich na zakup bardziej ekologicznego opału – dlatego nawet jeśli nie palą odpadami, to używają węgla niskiej jakości. Muł węglowy, którego używa się najczęściej, ma bardzo wysoką zawartość popiołu. Po spaleniu trafia on do atmosfery, skutkując podwyższoną emisją pyłów, a co gorsza – jest on źródłem metali ciężkich, m.in. rtęci.
Jakie są skutki smogu?
Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem w Warszawie można porównać do wypalania tysiąca papierosów rocznie – w Krakowie dwóch i pół tysiąca. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała, że rocznie około 3 miliony osób umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Według WHO zanieczyszczenie powietrza w 30% odpowiada za powstawanie nowotworów. Życie w zanieczyszczonym powietrzu może prowadzić do zmian anatomicznych mózgu, do udaru czy choroby Alzheimera – u małych dzieci zaś zagrożony jest prawidłowy rozwój struktur mózgowych.
Nawet krótkotrwała ekspozycja na smog może powodować liczne stany zapalne, podrażnienie spojówek, krtani i tchawicy, oraz alergie, a także zmęczenie nieproporcjonalne do wysiłku, problemy z koncentracją i spadek nastroju.
Jak uchronić się przed smogiem?
W dni zimne i wietrzne należy na bieżąco sprawdzać informacje o warunkach atmosferycznych. Na telefon można pobrać różnego rodzaju aplikacje monitorujące poziom zanieczyszczeń powietrza (są to m.in. Smog Alert oraz Airly). Posiadając informację o wysokim stężeniu pyłów powinno się zminimalizować wychodzenie z mieszkania, a także ograniczyć wietrzenie pomieszczeń. Ponadto aby ograniczyć ilość wytwarzanych zanieczyszczeń starajmy się wybierać środki transportu miejskiego.
Pamiętajmy o tym, że samo chronienie się w walce ze smogiem nie wystarcza – równie ważna, o ile nie ważniejsza, jest prewencja. Nasze wybory każdego dnia mogą przybliżać nas lub oddalać od czystego środowiska. Postawienie na ekologiczny tryb życia już dzisiaj, na pewno zaowocuje zdrowszym jutrem.
