Dna moczanowa, zwana także skazą moczanową lub podagrą, charakteryzuje się nadmiernym wytwarzaniem i gromadzeniem się kwasu moczowego w organizmie. Znacznie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Kwas moczowy odkłada się w postaci kryształków najczęściej w stawach i tkankach okołostawowych, wywołując w nich stan zapalny. W przebiegu choroby wyróżnia się okresy o różnej intensywności objawów:
- Bezobjawowy, podczas którego dochodzi do zwiększenia stężenia kwasu moczowego we krwi.
- Pojawienie się objawów, tzw. napadów dny moczanowej.
- Bóle stawów prowadzące do ich ograniczonej ruchomości.
Charakterystyczne jest przeplatanie się okresów bezobjawowych z okresami związanymi z silnymi napadami bólowymi, które przeradzają się w przewlekły stan zapalny. Napad dny może być sprowokowany przez wiele czynników m.in. uraz stawu, spożycie alkoholu, zabieg operacyjny, wysiłek fizyczny, leki tj. penicylina, prednizon, diuretyki, witamina B1 lub B12. Napad dny moczanowej ma miejsce najczęściej w godzinach porannych. Charakteryzuje się nagłym i gwałtownym początkiem, a z czasem ból i tkliwość w obrębie zajętego stawu nasila się. W wyniku zaostrzonego stanu zapalnego pojawia się obrzęk i zaczerwienienie, a skóra nad zajętym stawem staje się bardzo napięta. Taki stan może utrzymywać się nawet do kilku tygodni. Dnie moczanowej towarzyszyć może zapalenie nerek lub kamica nerkowa, cukrzyca i otyłość.
Dieta w dnie moczanowej – zasady
Dieta w dnie moczanowej powinna być dietą niskopurynową, bez względu na to czy znajdują się w okresie zaostrzenia czy remisji objawów. Puryny to związki, które po dostaniu się do organizmu wraz z pożywieniem przekształcane zostają do kwasy moczowego. Dieta niskopurynowa powinna dostarczać maksymalnie 300 mg puryn dziennie, a w przypadku silnych zaostrzeń ok. 120 mg. Uważa się, iż stosowanie odpowiedniej diety umożliwia obniżenie kwasu moczowego we krwi o 10-15%. Najważniejsze zalecenia żywieniowe dla osób z dną moczanową obejmują:
- Regularne spożywanie posiłków w odstępach 3-4 godzinnych
- Ograniczenie mięsa, ryb i ich przetworów
- Eliminacja żywności wysokoprzetworzonej
- Spożywanie 4-5 porcji warzyw dziennie oraz 2-3 porcji owoców
- Gotowanie w wodzie i na parze zamiast smażenia i pieczenia z dodatkiem tłuszczu
- Wypijanie do 3l wody dziennie
- Ograniczenie kawy do 1-2 filiżanek na dobę
- Rezygnację ze spożycia alkoholu, w szczególności piwa
- Redukcję masy ciała w przypadku otyłości lub nadwagi
- Indywidualnie dobraną aktywność fizyczną
- Rzucenie palenia
Posiłki muszą być spożywane regularnie, ostatni z nich 3-4 godziny przed snem, ponieważ w godzinach nocnych dochodzi do zwiększenia zatrzymywania kwasu moczowego. Należy ograniczyć smażenie, najkorzystniejszą obróbką technologiczną będzie natomiast gotowanie w wodzie i na parze. Należy ograniczyć, a najlepiej całkowicie zrezygnować ze spożycia alkoholu, zwłaszcza piwa.
Do pokarmów stanowiących główne źródło puryn zalicza się:
- czerwone i drobiowe mięso,
- podroby,
- ryby,
- owoce morza,
- tłuszcze zwierzęce,
- alkohol.
Jadłospis osób chorych na dne moczanową powinien zawierać duże ilości warzyw i owoców, mleko i produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, produkty zbożowe oraz orzechy i tłuszcze roślinne. Posiłki można przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, natką pietruszki, koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy zrezygnować z soli, vegety, pieprzy, octu i musztardy. Konieczne jest również spożywanie dużych ilości płynów, nawet do 3 litrów na dobę, ponieważ sprzyja to wydalaniu nadmiaru kwasu moczowego z moczem. Chorzy powinni regularnie kontrolować stężenie kwasu moczowego we krwi oraz modyfikować sposób żywienia i styl życia w zależności od nasilenia objawów pod okiem wykwalifikowanego dietetyka oraz lekarza.
